Noterlik Mesleği
Noterlik Mesleğinin Tarihi
Noterlik kurumu, Roma İmparatorluğu döneminde de mevcut olup, imparatorluk süresince scriba, notarius, tabellio, tabularius gibi farklı isimler altında işlemiştir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde de işlemlere resmiyet kazandırılmak veya belgelendirmek için kadılar ya da kadıların görevlendirdiği naipler bulunmaktaydı. Bu resmiyet kazandırma ve belgelendirme işlemlerinde İslami hukuk kuralları uygulanırdı.
Noterlik Mesleği
Noterlik bir kamu hizmetidir. Noterler, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yaparlar.
Noterliklerin Sınıflandırılması
Noterlikler dört sınıfa ayrılır. Birinci, ikinci ve üçüncü sınıf noterlikler, Türkiye Noterler Birliğinin mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca sınıflandırılır. Bu sınıflandırmada, her noterliğin yetki çevresi içindeki nüfus, iş yoğunluğu ve noterlik geliri esas tutulur. Genellikle, aynı mahkemeye bağlı noterlikler aynı sınıftan sayılır. Adalet Bakanlığı, her dört yılda bir noterliklerin durumunu inceleyerek, yeniden yapacağı sınıflandırmayı Resmî Gazete ile ilan eder.
Noterlerin Sınıfları ve Asgari Hizmer Süreleri
Noterler üç sınıfa ayrılır. İlk defa üçüncü sınıf bir noterliğe atanarak mesleğe girenlerin, işe başladıkları tarihte üçüncü sınıf hizmeti başlar. Noterin ikinci ve üçüncü sınıfta asgari hizmet süresi dörder yıldır. Bu sürenin sonunda noterin sınıfının yükselebilmesi, Adalet müfettişi tarafından hakkında düzenlenen son hâl kâğıdında olumlu kanaat belirtilmiş olmasına bağlıdır. Noterliğin sınıfının yükseltilmesi noterin sınıfına tesir etmez.
Noterlik Dairesi
Daire, Evrak ve Defterler
Noterlik dairesi, resmî daire sayılır. Her asliye ve münferit sulh mahkemesinin bulunduğu yerde kurulan noterlik dairesinin yeri, o noterliğin bağlı bulunduğu noter odası ile mahalli Cumhuriyet Savcılığının düşüncesi alındıktan sonra Adalet Bakanlığınca tespit edilir.
Personel
Noterlik dairesi personeli, noterin emri altında bulunan işe yeter sayıdaki kâtip ve hizmetliden meydana gelir. En az iki kâtip bulunan noterliklerde, bunlardan biri başkâtiplik görevini yapar. Başkâtip noterlik dairesi personelinin şefidir. Noterlik dairesinde bulunan evrak, defter ve demirbaş eşyadan noterle birlikte başkâtip sorumludur.
Yıllık İzin ve Mazeret İzni
Noter tarafından, noterlikte en az 1 yıl hizmeti bulunan k âtip ve hizmetlilere şu esaslara göre yıllık izin verilir: 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dâhil) hizmeti bulunanlara 15 gün; 5 yıldan 15 yıla kadar (15 yıl dâhil) hizmeti bulunanlara 20 gün; 15 yıldan fazla hizmeti bulunanlara 1 ay.
Noterlik Dairesinin Devri
Her ne sebeple olursa olsun bir noterliğin boşalması hâlinde, durum, o noter veya noterlikte imzaya yetkili kimse tarafından derhal cumhuriyet savcılığına yazı ile bildirilir. cumhuriyet savcısı, keyfiyeti Adalet Bakanlığına, noter odasına ve noter ölmüşse bilinen mirasçılarına bildirmekle beraber, hesap ve işlemlerini en çok iki aylık bir süre içinde inceleyerek evrak, defter, belge ve emanetleri bir tutanakla vekile devreder ve düzenleyeceği raporu tutanağın bir örneği ile birlikte Adalet Bakanlığına yollar.
Notere Vekalet ve İmza Yetkisi
Boşalan Noterliğin ve Kaleten Yönetimi
Her ne sebeple olursa olsun boşalan birinci, ikinci veya üçüncü sınıf bir noterliği, atanan noter göreve başlayıncaya kadar o noterlikte çalışan ve stajının altı ayını tamamlamış olan stajyer, bu durumdaki stajyerler birden fazla ise kıdemlisi, o noterlikte bu durumda stajyer yoksa noter odasının uygun bulacağı ve görevlendireceği aynı durumdaki stajyer, bunlardan hiç birisi bulunmadığı takdirde o noterliğin başkâtibi, onun da engelli bulunduğu hâllerde en kıdemli kâtibi vekâleten yönetir.
Geçici Bir Süre İşten Ayrılmalarda Vekâlet
Noterlerin, tutuklanma, işten el çektirme ve geçici olarak işten çıkarma gibi sebeplerden dolayı geçici bir süre işlerinden ayrılmaları hâlinde görevleri 33'üncü madde uyarınca gördürülür.
Engel Hâlinde Vekâlet
Hastalık ve izin gibi haklı engeller sebebiyle işlerinden ayrılan noterlere, o noterlikte öncelikle imzaya yetkili kimse vekâlet eder.
İmza Yetkisi
Noter, kendisine yardım etmek üzere, stajının üç ayını tamamlamış bulunan stajyerine, başkâtibine veya diğer bir kâtibine imza yetkisi verebilir. Birden çok kimseye imza yetkisi verilmiş olması hâlinde, bunlardan hangisinin öncelikle imzaya yetkili olduğu, yetki belgelerinde belirtilir. İmza yetkisinin hangi şartlarda ve ne şekilde verilebileceği yönetmelikte gösterilmiştir.