Milli Mücadele Dönemi

Mondros Mütarekesi Sonrası Ülkenin Genel Durumu ve Osmanlı Hükûmeti’nin Tavrı

Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti’nin varlığına kasteden, Türk halkını en tabii ve meşru hakkı olan yaşama hakkından mahrum bırakan, can, mal ve namus güvenliğini ortadan kaldıran klasik devletler hukukuna aykırı tek taraflı bir dayatmadır.

Ülkedeki Azınlıkların Faaliyetleri ve Zararlı Cemiyetler

Rumların Kurmuş Olduğu Cemiyetler

Mavri Mira (Kara Gün) cemiyeti

1919’da farklı Rum cemiyetlerinin bir araya gelmesiyle İstanbul Fener Rum Patrikhanesi’nde kurulan ve Yunan hükûmetinin maddi ve manevi yardımını gören Mavri Mira Cemiyeti, özellikle Rumların faaliyete geçmesinde büyük rol oynadı.

Etniki Eterya (Millî Dernek) Cemiyeti

1814 yılında Megalo İdea’yı gerçekleştirmek amacıyla kurulmuş olan bu cemiyet, Mondros Mütarekesi’nden sonra bir taraftan Mavri Mira ile iş birliği yaparken, diğer taraftan Karadeniz’de Samsun -Trabzon merkezli bir Pontus Devleti kurmak için çalışmalar yapmıştır.

Ermenilerin Kurmuş Olduğu Cemiyetler

Hınçak (Çan Sesi) Komitesi

Kafkasyalı Avedis Nazarbekian ve eşi Maro tarafından 1886’da İsviçre’de kurulan Marksist bir komitedir. Amaçları Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan devleti kurmak, bunu Rus ve İran Ermenistanlarıyla birleştirmek böylece “Büyük Ermenistan” hayallerini gerçekleştirmekti.

Taşnak (Hançer) Komitesi

1890’da Tiflis’te Ruslar tarafından kurdurulan bu cemiyetin ikinci bir adı da “Taşnaksütyun” veya Ermeni İhtilâl Dernekleri Federasyonu’dur. Tiflis’teki Genç Ermenistan, Van’daki Armenekan ve Hınçak komitelerini birleştirerek daha da güçlenmek amacını gütmüştür.

Museviler (Yahudiler)’in Faaliyetleri ve Kurmuş Oldukları Cemiyetler

Mondros Mütarekesi’nden sonra bir kısım Yahudiler, Yahudi halkının ve tüccarlarının çıkarlarını korumak ve Wilson İlkeleri’ne dayanarak Filistin’de bağımsız bir Yahudi devleti kurmak için faaliyet gösteriyorlardı.

Millî Varlığa Düşman Cemiyetler

Kürt Teali Cemiyeti

Kürt Teali Cemiyeti, Mayıs 1919’da merkezi İstanbul’da olmak üzere Seyit Abdulkadir liderliğinde kurulmuştur. Cemiyetin amacı, Wilson İlkeleri’ne dayanarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, İngilizlerin desteğiyle bağımsız bir Kürt Devleti kurmaktı.

Teali-i İslam Cemiyeti (Müslümanlığı Yükseltme Cemiyeti)

Şubat 1919’da İstanbul medreselerinde görevli bazı müderrisler tarafından kurulmuştur.

Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası

1919’da İstanbul’da kurulmuştur. Sarayla yakın ilişkisi bulunan bu cemiyet, Damat Ferit hükûmetlerini desteklemiş, vatanın kurtuluşunun padişah buyruklarına sıkı sıkıya uymakla mümkün olacağını savunmuştur.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası

İttihat ve Terakki Fırkası’na muhalif olarak 21 Kasım 1911’de kurulan bu parti, II. Meşrutiyet Dönemi’nin en ciddi muhalif oluşumudur.

Askerî Nigehban (Askerî Bekçi) Cemiyeti

II. Meşrutiyet Dönemi’nde yaşanan iktidar mücadelesinde ikinci planda kaldığı için İttihatçı düşmanı olan subaylar tarafından kurulmuş ve Ocak 1919’dan itibaren faaliyetlerine başlamıştır.

İngiliz Muhipleri Cemiyeti (İngiliz Dostları Derneği)

Resmî adı “Türkiye’de İngiliz Muhipleri Cemiyeti” olan dernek, İzmir’in işgalinden beş gün sonra, 20 Mayıs 1919’da kuruldu.

Wilson Prensipleri Cemiyeti

Çok kısa ömürlü fakat etkili bu cemiyet, Millî Mücadele’nin başlaması arifesinde, İstanbul’da çoğunluğu gazeteci -yazar, akademisyen, doktor ve avukatlardan oluşan umutsuz bir aydın tabaka tarafından, Aralık 1918’de kurulmuştur.

İşgallere Karşı Türk Toplumunun Tepkisi ve Faydalı Cemiyetler

Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti

Doğu Anadolu’nun Ermenilerin isteklerine karşı İstanbul’da Harputlu Ahmet Nedim, başkanlığında 2 Aralık 1918’de kurulmuştur. Vanlı ve Bitlisli aydınlar da cemiyete üye olmuşlardır. Cemiyetin amacı, Doğu illerinin Ermenilere ve Gürcülere verilmesini önlemekti. 10 Mart 1919’da cemiyetin bir şubesi Erzurum’da açılmıştır.

Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti

2 Aralık 1918’de Edirne’de kurulan bu cemiyetin amacı; Yunan istila ve işgallerine direnme ve Mavri Mira Cemiyeti’nin iddialarına karşı faaliyet yürütmekti.

Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti

12 Şubat 1919’da merkezi Trabzon olmak üzere kurulmuş olan bu Cemiyet, Doğu Karadeniz’in çeşitli il ve ilçelerinde şubeler açmıştır.

İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti

1 Aralık 1918’de İzmir’de Nurettin Paşa’nın gayretleriyle kurulmuştur. Bu Cemiyet, Ege Bölgesi’nde Türk haklarını savunmuş, bölgenin işgal edilmesini önlemek için her türlü mücadeleye girişmiştir.

Milli Kongre Cemiyeti

11 Aralık 1918’de Dr. Esat Bey (Işık) tarafından İstanbul’da kurulmuştur. Bu cemiyetin amacı; Türkler hakkındaki asılsız propagandalara basın -yayın yoluyla karşı koymak, yayımlar yoluyla Avrupa kamuoyunu ve diplomatik çevreleri etkilemektir.

Kilikyalılar Cemiyeti

Adana ve çevresinin Fransızlara verileceğine ilişkin haberler üzerine 21 Aralık 1918 tarihinde İstanbul’da Adana, Maraş, Antep ve Tarsuslular tarafından Çukurova’daki Ermeni tehlikesine karşı kurulmuş bir cemiyettir.

Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti

Sivas Kongresi sonrası, Mustafa Kemal Paşa’nın henüz Sivas’ta bulunduğu sırada, Sivaslı vatansever kadınlar bir araya gelerek Anadolu Kadınları Müdafaa -i Vatan Cemiyeti adıyla bir dernek kurdular.

Karakol Cemiyeti

İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalinden önce Sivas Mebusu Kara Vasıf Bey tarafından İstanbul’da gizli olarak kurulmuş bir cemiyettir.

İstanbul’da Müdafaa-i Milliye Teşkilatı

Müdafaa- i Milliye Teşkilatı, Osmanlı hükûmetinin işgaller karşısında göstermiş olduğu yetersizlik ve İstanbul’daki bazı azınlık gruplarının saldırgan tutumları karşısında kurulmuş bir mahalle teşkilatıdır.