I. Dünya Savaşı’nın Sona Ermesi

I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti'nin Paylaşılması İçin Yapılan Gizli Projeler

I. Dünya Savaşı’nın devam ettiği süreç içerisinde İtilaf Devletleri kendi aralarında Osmanlı topraklarını paylaşmak üzere çok sayıda gizli anlaşma yapmışlardı. 1915 - 1917 yılları arasında yapılan gizli anlaşmaların sebeplerini şöyle izah etmek mümkündür;

Osmanlı Devleti’nin topraklarını paylaşmak,

Kendi aralarında savaş boyunca ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları engellemek,

Savaşın gidişatına göre hareket ederek dengeleri kendi lehlerine çevirmek için İtalya’yı bir şekilde savaşın tarafı yapmak,

Savaş öncesi ve sonrası bazı sorunlarla boğuşan Çarlık Rusya’sını bloklarının içinde tutmak,

Osmanlı Devleti’nin paylaşımı için ortam hazırlamak.

İstanbul Anlaşması (18 Mart -10Nisan 1915)

İngiltere, Rusya, Fransa arasında yapılan bu anlaşmaya göre boğazlar bölgesi Rusya’ya bırakılıyordu.

Londra Anlaşması (26 Nisan 1915)

İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya arasında Londra’da imzalandı. Yapılan görüşmeler sonucunda Rodos, On İki Ada, Bingazi ve Derne gibi bölgeler ile Antalya ve çevresi İtalya’ya bırakılıyordu.

Sykes -Picot Anlaşması (26 Nisan 1916)

İngiliz Diplomat Mark Sykes ile Fransız meslektaşı Georges Picot müzakereleri yürüttüğü için anlaşmaya bu isim verilmişti. Bu anlaşma ile Orta Doğu İngiltere ve Fransa arasında paylaşılıyordu.

St. Jean de Maurienne Anlaşması (17 Nisan 1917)

Bu anlaşma ile Antalya’ya ilaveten İzmir vilayeti de İtalya’ya bırakılmıştır. Ayrıca İskenderun, Hayfa, Akka, Mersin limanlarından da serbest bir şekilde yararlanma hakkı elde etmişlerdir.

Balfour Deklarasyonu

ABD’nin desteğini sağlamak isteyen İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Arthur James Balfour 2 Kasım 1917’de, burada bulunan Yahudi Siyonizm hareketinin liderlerinden Lord Rothschild’e İngiltere’nin Filistin topraklarında bir Yahudi devleti kurulmasını desteklediğini belirten bir mektup gönderdi.

I. Dünya Savaşı'nın Sona Ermesi ve Önemli Gelişmeler

Rusya’nın Savaştan Çekilmesi ve Brest- Litowsk Barışı (3 Mart 1918)

I. Dünya Savaşı’nın devam ettiği süreç içerisinde Çarlık Rusya’sında yaşanan iç karışıklıklar sonucunda Çarlık rejimi yıkılmış yerine Bolşevik idare kurulmuştu. Yeni kurulan hükûmetin ilk işi savaşa son vermek oldu. Bu çerçevede yapılan çalışmalar sonucunda Bolşevik Rusya, önce mütareke sonra da Almanya ile anlaşarak 3 Mart 1918’de Brest -Litowsk Antlaşması’nı imzaladı ve savaştan çekildi.

ABD’nin Savaşa Katılması ve Barış Çabaları

ABD’nin 1917’de savaşa katılması ile İtilaf Devletleri cephelerde üstünlüğü ele geçirdi. Başkan Woodrow Wilson, 18 Ocak 1918’de Kongre’de yaptığı konuşmalarında savaş sonrası yapılacak barışın temel prensiplerini belirlediği 14 maddelik görüşlerini bütün dünyaya ilan etti.

I. Dünya Savaşı'nı Sona Erdiren Antlaşmalar

Wilson’un 14 maddelik prensipleriyle ortaya konulan “savaşın kazananı yoktur” felsefesi savaşı bitiren en önemli dayanak oldu. 7 Mayıs 1918’de Romanya savaştan çekildi. Bu gelişmenin ardından Bulgaristan, Avusturya - Macaristan, Osmanlı Devleti ve nihayetinde de Almanya barış istedi. Böylece I. Dünya Savaşı aşağıda açıklanacak antlaşmalarla sona ermiş oldu.

Paris Konferansı (18 Ocak 1919)

I.Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından savaş sonrası yeni bir dünya düzenikurmak maksadıyla ABD, İngiltere ve Fransa’nın öncülüğünde bir barış konferansı toplandı. I. Dünya Savaşı sonrası yenilen devletlerle imzalanan antlaşmalar, Paris Konferansı sürecinde hazırlandı.

Romanya’nın Savaştan Çekilmesi ve Bükreş Antlaşması (7 Mayıs 1918)

İtilaf Devletleri’nden savaştan ilk çekilen devlet olan Romanya Mart 1917’de mütareke, 7 Mayıs 1918’de ise Almanya ve müttefikleriyle Bükreş Antlaşması’nı imzaladı.

Bulgaristan’ın Savaştan Çekilmesi ve Neuilly Antlaşması (27 Kasım 1919)

Dört yıl gibi uzun bir süre devam eden I. Dünya Savaşı’nın ardından Bulgaristan, 29 Eylül’de mütareke, 27 Kasım 1919’da da Neuilly Antlaşması’nı imzaladı.

Avusturya ve Macaristan’ın Savaştan Çekilmesi St. Germain Barış Antlaşması (10 Eylül 1919)

Paris Barış Konferansı Avusturya ve Macaristan’ı ayrı ayrı sorumlu tuttu ve 10 Eylül 1919’da Avusturya ile St. Germain Antlaşması, Macaristan ile 4 Haziran 1920’de Trianon Anlaşması imzalandı.

Almanya’nın Savaştan Çekilmesi ve Versailles Barış Antlaşması (28 Haziran 1919)

28 Haziran 1919’da Paris yakınlarındaki Versailles Sarayı’nda Almanya ile Verasilles Antlaşması imzalandı. 9 Temmuz’da ise Alman Meclisi, antlaşmayı onayladı. 10 Ocak 1920’de ise yürürlüğe girdi. Böylece Bismarck’ın Almanyası yıkılmış oldu.

Milletler Cemiyeti’nin Kurulması

Paris Barış Konferansı’nda en çok üzerinde konuşulan konulardan biri Milletler Cemiyeti’nin kurulması idi. Cemiyetin amacı, uluslararası iş birliği, barış ve güvenliği tesis etmekti.

Osmanlı Devleti ile Mondros Mütarekesi’nin İmzalanması ve İşgaller

Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf (Orbay) Bey başkanlığında bir heyet ile Akdeniz’deki İngiliz Filosu Komutanı Amiral Calthorpe arasında yapılan görüşmeler sonucunda; 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi imzalandı.

Mondros Mütarekesi'nin Değerlendirilmesi

30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi ile İtilaf Devletleri savaş yıllarında aralarında yapmış oldukları gizli anlaşmaları uygulamaya koydular ve hiç zaman kaybetmeden Osmanlı ülkesini işgale giriştiler. Bir taraftan işgalci devletlerin diğer taraftan Osmanlı vatandaşı olan azınlıkların çabaları ile ülkede başlayan işgallere karşı çok hızlı bir şekilde Türk halkı teşkilatlanarak direniş örgütleri kurdu ve Millî Mücadele başladı.