Sivas Kongresi ve Sonraki Gelişmeler

Sivas Kongresi’nin Toplanması ve Alınan Kararlar

Heyet-i Temsiliye, 3 Eylül’de kongre gündemini delegelerle yaptıkları görüşmeler sonucunda belirledi. Sivas Kongresi için hazırlıklar süratle tamamlandı. Nihayet Kongre, 4 Eylül 1919 Perşembe günü saat 14’te Sivas Lisesi’nde açıldı. Kongrenin açılış konuşmasını Heyet-i Temsiliye Reisi sıfatıyla Mustafa Kemal Paşa yaptı.

Sivas Kongresi’nin Önemi ve Sonuçları

Erzurum Kongresi’nde kabul edilen kararlar, daha da genişletilerek bütün ülkeyi kapsayacak bir nitelik kazandırılmıştır.

Millî Mücadele’nin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bölgesel millî teşkilatların birleştirilmesi sağlanmıştır.

Millî Mücadele’nin başarısı için tek merkezden yönetilmesi gerçekleştirilmiştir.

Türk milletinin bağımsızlığı ve ülkenin bütünlüğü yolunda kararlı olunduğu, İstanbul Hükûmeti'ne ve bütün dünya kamuoyuna duyurulmuştur.

Kongre delegelerinin bütün ülkeden seçim yoluyla tespiti demokrasi için atılmış önemli bir adımdır. Yani millî irade fikri öne çıkarılmıştır.

İstanbul Hükûmeti'nin Anadolu’ya tabi olacağı anlaşılmıştır.

Manda ve himaye kesin bir dille reddedilmiştir.

Sivas’ta “İrade-i Milliye” adıyla bir gazete çıkarıldı. (Bu gazetenin adı daha sonra Ankara’da Hakimiyet-i Milliye olarak değiştirilecektir.)

Sivas Kongresi sürecinde yaşanan gelişmeler sonucunda Damat Ferit Hükûmeti'nin istifa etmek zorunda kalarak, yerine Ali Rıza Paşa Hükûmeti’nin kurulması, İstanbul’a karşı kazanılmış ilk siyasal bir zaferdir.

Ali Galip Olayı

İstanbul Hükûmeti, daha önceki süreçte verdiği emirleri dinlemeyen sivil-asker idarecilerin yerine itaat edecek şahısları iş başına getirmeye çalıştı. Bu şahısların başında kendisi de eski bir asker olan Ali Galip Bey gelmekteydi. Kendisi önce Elazığ Valiliği’ne atandı. Sonra da verilecek işin başarılması durumunda Sivas Valiliği ve III. Kolordu Komutanlığı’na atanacağı vaadiyle, Sivas Kongresi’nin dağıtılması, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının tutuklanması görevi verildi. Ancak zamanında alınan tedbirler sayesinde başarılı olamadılar.

Ali Rıza Paşa Hükûmeti’nin Kurulması, Amasya Görüşmeleri ve Sonuçları

III. Damat Ferit Hükûmeti, 30 Eylül 1919’da istifasını vermek zorunda kaldı. Gelinen bu süreç millî iradenin yeni bir başarısı idi.

Padişah, bu gelişme üzerine Anadolu ile irtibat kurabileceğine inandığı Ali Rıza Paşa’yı, 2 Ekim 1919’da Sadrazamlığa getirdi. Mustafa Kemal Paşa da yeni kurulan Ali Rıza Paşa Hükûmeti’yle yeniden iletişime geçerek, kabineye isteklerini bildirdi.

Taraflar arasında üçü açık ve imzalı, ikisi gizli ve imzasız beş protokol imzalandı. Amasya Buluşması 22 Ekim 1919’da sona erdi. Mustafa Kemal Paşa görüşmelerle varılan sonuçları Erzurum, Ankara, Diyarbakır komutanlarına bildirdi.

Sivas’ta Komutanlar Toplantısı ve Alınan Kararlar

Meclis-i Mebusan’ın toplanması, toplanma yeri, alınacak tedbirler, çalışma usulleri ve Paris Konferansı’na katılacak heyet ve alınacak kararlar karşısındaki duruşu belirlemek üzere 7-10 Kasım tarihleri arasında Millî Mücadele taraftarı komutanlar, Sivas’a davet edildi. Bu karara rağmen hem ülkenin içinde bulunduğu nazik şartlardan hem de ulaşım imkânlarından dolayı komutanların Sivas’a gelmesi gecikince toplantı 16-29 Kasım tarihleri arasında yapıldı. Komutanlar yukarıda belirtilen gündemi ele almak üzere Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığında görüşmeler yapmıştır.

Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi Arasındaki Farklar

Erzurum Kongresi sürecinde, bölgede aynı amaçla kurulmuş derneklerin Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adıyla birleştiği ilan edilmiştir. Sivas Kongresi’nde ise cemiyetin adı değiştirilmiş bütün ülkede aynı amaçla var olan derneklerin adı “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” olmuştur.

Erzurum Kongresi’nde oluşturulan Heyet-i Temsiliye Doğu Anadolu’yu temsil eder ifadesi Sivas Kongresi’nde, Heyet-i Temsiliye bütün vatanı temsil eder ifadesiyle değiştirilmiştir.

Erzurum Kongresi’nde ifade edilen Osmanlı Hükûmeti’nin doğu vilayetlerini ihmal etmesi durumunda alınacak tedbirler ifadesi Sivas Kongresi’nde, “buralar” yerine vatanımızın herhangi bir parçasını ihmal şeklinde değiştirilmiştir.

“Her türlü işgal ve müdahaleyi Rumluk ve Ermenilik kurmak gayesiyle yapılmış sayacağımızdan, topyekün savunma ve direnme esası kabul edilmiştir” yerine “Her türlü işgal ve müdahalenin ve bilhassa Rumluk ve Ermenilik kurmak gayesini güden hareketlerin reddi hususlarında topyekün savunma ve direnme esası kabul edilmiştir” denilmiştir.