Durum Çalışması
Bu ünitede nitel araştırma desenleri arasında önemli bir yere sahip olan durum çalışması desenin tanımı ve özellikleri, güçlü ve zayıf yönleri, türleri, durum çalışması yürütülürken dikkat edilmesi gereken noktalar ve durum çalışmalarında geçerlik ve güvenirlik konularının tanıtımı amaçlanmaktadır.
Durum çalışması temeli antropoloji, sosyoloji ve psikoloji gibi bilimlere dayanmakta olup, araştırmacının zaman içerisinde sınırlandırılmış bir veya birkaç durumu çoklu kaynakları içeren veri toplama araçları (gözlemler, görüşmeler, görsel -işitsel çoklu ortam dokümanlar, raporlar) ile derinlemesine incelediği, durumların ve duruma bağlı temaların tanımlandığı nitel bir araştırma desenidir.
Aşağıda diğer araştırma türlerinin özellikleri kısaca sunulmakta ve durum çalışmasının bunlarla ilişkisi gösterilmektedir:
Deneysel desen: Deneysel desenin kullanıldığı bir araştırmada araştırmacı araştıracağı olguyu kendi doğal ortamında incelemek yerine etkisini incelediği değişkenleri istediği gibi değiştirerek araştırmak istemediği değişkenleri ise kontrol altında tutarak yapay bir ortamda gerçekleştirir.
Tarama: Tarama çalışmalarında veriler genellikle anketler yoluyla toplanır. Bu araştırmalarda örneklem geniş tutularak genel eğilimler belirlenmeye çalışılır. Araştırılan olguyla ilgili derinlemesine bilgiye ulaşılmaz.
İlişkisel araştırma: İlişkisel araştırmalarda iki veya daha fazla grup veya olgu arasında bir ilişkinin olup olmadığı incelenir.
Tarihsel araştırma: Tarihsel araştırmalarda tarih içerisinde gerçekleşmiş olaylar dokümanlara dayalı olarak incelenir. Güncel konulara odaklanılmaz.
Durum çalışması: Durum çalışması ise diğer araştırma türlerinden farklı olarak incelenen olguyu kendi gerçekliği, doğallığı ve karmaşık yapısı içerisinde meydana geldiği bağlamdan koparmadan zengin ve bütüncül bir bakış açısıyla derinlemesine inceleme ve anlama olanağı verir.
Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılabileceği gibi durum çalışması, çoğunlukla nasıl ve niçin sorularına cevap arandığı, kendisini oluşturan değişkenlere müdahalede bulunulmadan sınırlı bir sistemin zengin, yoğun ve bütüncül olarak incelendiği, betimlendiği ve analiz edildiği, bunları gerçekleştirmek için de genellikle çoklu veri toplama araçlarının kullanıldığı araştırma desenidir.
Durum çalışmalarının farklı yöntem bilimciler tarafından yapılan birçok sınıflaması mevcuttur. Yaygın olarak kullanılan durum çalışması sınıflamalarından birisi Yin (2003) tarafından yapılan sınıflandırma olup bu sınıflandırmada durum çalışması bütüncül tek durum, iç içe geçmiş tek durum, bütüncül çoklu durum ve iç içe geçmiş çoklu durum çalışması yöntemi olmak üzere dört başlık altında toplanmıştır.
Bir bilimsel araştırmanın genel adımları durum çalışması içinde geçerlidir. Fakat durum çalışması kendi özgü yönleri sebebiyle bazı aşamalarda diğer araştırma desenlerinden farklılıklar gösterir. Bir durum çalışmasında takip edilecek adımları Yıldım ve Şimşek (2006) sekiz başlık altında ele almıştır.
Bunlar:
- Araştırma sorularının geliştirilmesi
- Araştırmanın alt problemlerinin geliştirilmesi
- Analiz biriminin saptanması
- Çalışılacak durumun belirlenmesi
- Araştırmaya katılacak bireylerin seçimi
- Verinin toplanması ve toplanan verinin alt problemlerle ilişkilendirilmesi
- Verinin analiz edilmesi ve yorumlanması
- Durum çalışmasının raporlaştırılması
Durum çalışmasının da içerisinde yer aldığı nitel araştırmalarda geçerliği ve güvenirliği artırmak için bazı tedbirler alınması gerekmektedir. Bu tedbirler iç geçerlik, dış geçerlik ve güvenirlikle ilgili tedbirlerdir.
İç Geçerlik: Araştırmacının ölçmeyi düşündüğü şeyi ölçüp ölçmediğiyle ilgilidir. Yani, sonuçlar araştırılan gerçeklikle ne derece uyumludur. İç geçerliği artırmak için çeşitleme, katılımcı teyidi, uzun süreli etkileşim, uzman incelemesi, katılımcılarla iş birliği yapma ve araştırmacının ön yargılarını açıklaması stratejileri kullanılabilir.
Dış Geçerlik: Araştırma sonuçlarının benzer durumlara aktarılabilirliği ile ilgilidir. Yani, araştırma sonuçları nasıl genellenebilir. Nitel araştırmalarda genellemeler dolaylı yoldan, deneyimler ve örnekler şeklinde ve analitik olarak genellemeler olarak yapılır. Genellenebilirliği artırmak için zengin ve yoğun betimleme, tipiklik ve çoklu tasarım oluşturma stratejileri kullanılabilir.