Cümle Türleri

Arapçada ikitürlü cümle vardır .Bunlardan birine “isim cümlesi” ,diğerine de“fiilcümlesi” denir .

İsim cümlesi, isimle başlayan cümleye denir ve iki temel öğes ibulunur; ilk öğesine “mübteda” ikinci öğesine “haber” denir. Normal durumlarda mübteda, cümlenin başında yer alır ve belirli olur. Haber ise, mübtedadan sonra gelir ve belirsiz olur. Haber mübtedaya sayı ve cinsiyet bakımlarından uyar.

Arapçada “ gayr -i âkil ” terimi, “akıl sahibi olmayan” anlamına gelmektedir. Arap dili, varlıkları canlı -cansız olarak değil, akıl sahibi (âkil) -akıl sahibi olmayan (gayr -i âkil) şeklinde bir ayrıma tabi tutmuştur. Arapçada gayr -i âkil varlıkları gösteren sözcüklerin çoğulları müfret (tekil) ve müennes (dişil) kabul edilir. Eğer mübteda, gayr -i âkil bir sözcüğün çoğulu olarak gelmişse haber artık tekil ve dişil olmak zorundadır.

Bazı durumlarda isim cümlesindeki öğelerin sıralaması değişir. Normalde isim cümlesinde önce mübteda, sonra haber sıralaması geçerli iken, bazı durumlarda önce haber, sonra mübteda sıralaması geçerli olur. Sıralamanın bu şekilde değişmesi, diğer bir ifadeyle haberin mübtedadan önce gelmesi birtakım yapısal şartlara bağlıdır. Bunların en önemlileri:

Haber, harf -i cer ya da zarf ile başlamalıdır.

Mübteda belirsiz (nekre) olmalıdır.

Fiil cümlesi, fiille başlayan cümleye denir. Sırasıyla “fiil”, “fail” ve “mef’ulün bih” olmak üzere üç temel ögesi vardır. Fiil ve fail, fiil cümlesinin temel ögeleridir. Fakat mef’ulün bih, bazı fiil cümlelerinde bulunmaz. Bu durum, cümledeki fiilin geçişli olup olmamasıyla ilgilidir.