Arama ve Kurtarma Teknik ve Becerileri

Sözel Acil durum planları yapmaktaki amaç, kaza sonrası oluşacak etkileri en aza indirmek, insanlara, çevreye ve mala gelecek zararı sınırlandırmak için olayları ve gelişmeleri kontrol etmektir diyebiliriz. Acil durumlara olağandışı durumlar da denilebilmektedir. Acil durumlar çok farklı biçimlerde ortaya çıkmasına rağmen bazı ortak özellikleri bulunmaktadır.

Acil durumlar doğal ve teknolojik yani insan kaynaklı afetler olmak üzere iki ayrı grupta incelenebilmektedir. Doğal afetler, acil durumlar, büyük oranda ya da tümüyle insanların etkisi olmadan ortaya çıkan, can ve mal kayıplarına sebep olabilen tehlikeli ve çoğunlukla büyük çaplı olaylara verilen addır. Doğal afetler, yavaş gelişen ve ani gelişen afetler olarak sınıflandırılabilmektedir. Yavaş gelişen doğal afetler; şiddetli soğuklar, kuraklık, kıtlık vb. ani gelişen doğal afetler ise deprem, seller, toprak kayması, çığ ve yangınlar olarak sıralanabilmektedir.

İnsan kaynaklı ve teknolojik afetler/acil durumlar insanların etkili olduğu büyük çaplı olaylarla beraber, yanlış ve eksik planlama ve operasyonların sebep olduğu yerel ve bölgesel yapıdaki olaylar ile bunların oluşturduğu afet nitelikli olguların tamamını kapsamaktadır. Bu tür afetler için yapay afetler ifadesi de kullanılmaktadır.

Kentlerin plansız ve düzensiz bir şekilde yapılaşması, insan kaynaklı birçok afet riskini de beraberinde getirmektedir. Bunun yanında doğal afetlerden sonra oluşan ikincil tehlikeler de önemli bir risk oluşturmaktadır. Örneğin bir deprem sonrasında hasar gören kimyasal üretim yapan fabrikadan sızan kimyasallar, ikinci bir afet oluşturma riski taşımaktadır.

Acil durumlara karşı acil durum planının yapılması olumsuzluklara karşı olumsuzluk yaşanmadan hazır olmayı sağlar. Acil durum planın nasıl ve ne şekilde hazırlanması gerektiği İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’te açıkça belirtilmiştir.

Acil durumlarda arama ve kurtarma oldukça önemlidir. İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar; risk değerlendirmesi sonuçları, yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali, ilk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar, doğal afetlerin meydana gelme ihtimali ve sabotaj ihtimali göz önünde bulundurularak belirlenecektir.

Acil durum planı hazırlamak bütün işyerleri için zorunlu hale getirilmiştir. İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, ilk yardım, yangınla mücadele, tahliye, haberleşme gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemleri belirlenir ve yazılı hale getirilir.

Acil durum planları; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli işyerlerinde iki, tehlikeli işyerlerinde dört ve az tehlikeli işyerlerinde altı yılda bir yenilenmek zorundadır. Ancak işyerinde, yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir.

Acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olabilmek için yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetleri yapmak gerekir.

Bütün çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir. İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır. Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. Acil durum ekibi olarak görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.

Acil durum çalışmaları genel olarak bir bütün gibi görülse de dört aşamada sürdürülmektedir. Bunlar; afet öncesi potansiyel tehlikeleri tahmin ve analiz etmeyi içeren hazırlık aşaması, tahmin ve analiz edilen potansiyel tehlikeleri azaltmak için geliştirilen aksiyon planlarını içeren zarar azaltma aşaması, afet sonrası çalışmalar olan arama kurtarma aşaması ve iyileştirme aşaması şeklinde sıralanabilmektedir.

Acil durum öncesi planlama oldukça önemlidir. Arama kurtarma faaliyetleri için gerekli olan çalışmaların çok büyük bir kısmı, kurtarma çalışmalarının başarısının bağlı olduğu acil durum öncesi planlama aşamasında gerçekleştirilir.