Arama ve Kurtarmaya Giriş

Arama ve Kurtarma (AK), herhangi bir doğal veya insan kaynaklı afet esnasında acil yardıma ihtiyacı olan kimselerin yerini tespit etme, gerekirse ilk yardım uygulama ve daha kapsamlı yardım alabilecekleri güvenli bir yere nakletme faaliyetleri olarak tanımlanmaktadır. Kısaltma olarak İngilizce Search and Rescue kavramından oluşturulan SAR kısaltması kullanılır. AK faaliyetleri esnasında insanların ve özel eğitimli hayvanların yanı sıra, basit araç-gereçlerden özel donanımlı hava, kara ve deniz taşıtlarına kadar çok çeşitli ekipmanlardan yararlanılmaktadır. Türk AK Yönetmeliği’ne göre, Arama ve Kurtarma; hava ve deniz vasıtalarının karada, havada, su üstünde ve su altında tehlikeye maruz kalması, kaybolması veya kazaya uğraması hallerinde bu vasıtalardaki şahısların her türlü araç, özel teçhizat veya kurtarma birlikleri kullanılarak ve kurtarılması işlemini tanımlamaktadır. Bu ders kapsamında ifade edilen Arama ve Kurtarma (AK) kavramı ise; Afet, trafik kazası ve iş kazası gibi acil durumlar nedeniyle güç durumda kalmış insanların, özel olarak eğitilmiş ve donatılmış resmî veya özel ekipler tarafından aranması, bulunması ve kurtarılmasına yönelik çalışmaları kapsamaktadır.

Arama ve Kurtarma Türleri

Karada Arama ve Kurtarma

Karada ve iç sularda zor durumda kalan kazazedeleri arama ve kurtarma çalışmaları ile ilgilidir. Kaybolan veya kazaya uğrayan kişilere ulaşılabilmesi için yapılacak ilk iş yerinin belirlenmesidir. Kabul edilebilir bir sürede kazazedenin tam yeri hassas olarak doğrulanmazsa can kaybı olasılığı yükselebilir.

Kentsel Arama ve Kurtarma

Yıkılan binalar veya diğer endüstriyel tesislerde mahsur kalan kazazedelerin kurtarılma çalışmalarıyla ilgilidir.

Savaş Alanında Arama ve Kurtarma

Savaş sırasında ve çatışma alanlarının içerisinde veya etrafındaki arama ve kurtarma çalışmalarını kapsar.

Hava ve Deniz Araçlarındaki Kazalarda Arama ve Kurtarma

Havacılık ve denizcilik sektöründeki kurtarma çalışmalarını kapsar. Ankara ve İstanbul uçuş bilgi bölgeleri (FIR) dâhilinde AK hizmetleri Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO) uluslararası standart ve tavsiye edilen usullere göre yürütülür.

Arama ve Kurtarma Hizmetlerinden Sorumlu Otoriteler

Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM) Denizcilik Müsteşarlığı’dır. AAKKM karada, havada ve denizde AK harekâtının en üst düzeyde koordinasyonu ve işbirliğini sağlayan ve duruma göre kanunlar, uluslararası çok taraflı ve iki taraflı, sözleşmeler esaslarına göre komşu ülkelerle koordinasyon ve işbirliği kuran merkezdir.

Sorumluluk sahası

AK hizmeti Ankara ve İstanbul uçuş bilgi bölgeleri ile Türkiye’nin AK hizmeti vermekle yükümlü olduğu açık denizler üzerindeki alanlardan sorumludur. Ege Denizinde, Türkiye ve Yunanistan arasındaki anlaşmazlık nedeniyle AK sorumluluk alanları paylaştırılmamıştır.

Arama ve kurtarma hizmetlerini veriliş koşulları

Türkiye'deki AK hizmeti ve kolaylıkları Sivil Havacılık İdaresine (CAA) yapılacak müracaatla kendi toprağı üzerinde komşu ülkelere her zaman ücretsiz sağlanır.

Arama ve kurtarma yardımı için Havacılık Enformasyon Yayını

Birçok devlet veya hükümet kurum ve kuruluşu AK operasyonlarına yardım verebilirler. Hava meydanlarındaki AK koordinasyon merkezlerinin, gerektiğinde AK istasyonlarıyla bağlantılı çalışabilecek sivil toplum kuruluşları ve bu kuruluşların kullanabilecekleri nitelikli donanımı ve hatta personeli belirlenmelidir.

Arama ve Kurtarmada Uluslararası Yetki Paylaşımı

Birleşmiş Milletler

1958 yılında Cenevre de yapılan Uluslararası bir antlaşma ile açık denizlerin ve uluslararası sular olarak bilinen denizlerin sınırları belirlenmiş ve deniz hukuku oluşturulmuştur. Uluslararası Arama Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG) Ulusal Kentsel AK Kuruluşları arasındaki bilgi alışverişini teşvik eden bir Birleşmiş Milletler Kuruluşudur.

Uluslar Arası Sivil Savunma Örgütü (ICDO)

Merkezi Cenevre’de bulunan ve 46 üyesi olan bir kuruluş olup ulusal sivil savunma yapılarını himaye eder. Bu yapılar genellikle sivil korunma, sivil savunma ve acil vaka yönetimi olarak bilinir. ICDO bu yapıları aralarında işbirliği sağlamak amacıyla birleştirir.

Uluslararası Kızılhaç Komitesi

Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC), merkezi İsviçre’nin Cenevre şehrinde bulunan özel ve bağımsız bir insani yardım kuruluşudur. Siyaset, din ve ideoloji alanlarında tarafsız olan kuruluş 1863 yılında kurulmuş olup, faaliyetlerini Uluslararası İnsani Yardım Kanunu maddelerine dayandırmaktadır.

Uluslararası Sular

Uluslararası sular Denizde Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi ile 13 bölgeye ayrılmıştır. Denizde arama ve kurtarma uluslararası sözleşmesi 1979 yılında imzalanmış ve Temmuz 1985 yılında yürürlüğe girmiştir.

Uluslararası Denizcilik Örgütü

1948 yılında Birleşmiş Milletler denizcilik konferansında kurulması öngörülmüş ve on yıl sonra kurulmuştur.

Dünyada Arama ve Kurtarma Faaliyetleri

Almanya’da AK çalışmaları Alman Donanması ve Alman Hava Kuvvetleri tarafından hava destekli Alman Denizcilik AK Servisi (DLRG) tarafından yürütülmektedir. Avustralya’da AK hizmeti (AusSAR), Avustralya Deniz Güvenliği Otoritesi’nin bir parçasıdır. Azerbaycan'da AK operasyonları denizde, karada ve havada Devlet Denizcilik İdaresi ve Devlet Sivil Havacılık İdaresi ile işbirliği içinde Acil Durumlar Bakanlığı tarafından yönetilir. Belçika ve Brezilya’da AK görevleri Hava Kuvvetleri tarafından yürütülmektedir. Estonya Sınır Muhafaza Güvenliği AK görevleri için ana destek kuruluşudur. Kanada’da AK görevleri iller, belediyeler, hükümetler ve özel kuruluşlar ile birlikte Kanada Silah Kuvvetleri ve Kanada Sahil Güvenlik Kurumunun sorumluluğundadır.