Sağlıklı Çocuk İzlemi ve Bağışıklama

Çocuk sağlığı izlemi; tüm çocuklara verilmesi gereken ve çocuğun fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde olup olmadığının değerlendirilmesidir. Büyüme ve gelişmenin değerlendirilmesi, tarama, bağışıklama ve sağlık danışmanlığını kapsar. Sağlıklı çocuk izleminin amacı büyüme esnasında meydana gelebilecek aksaklıkları erken fark edip önlem almak, hastalık ve sakatlıkları önlemek, hastalıkların erken tanı ve tedavisi, çocukluktan erişkin hayata taşınan hastalık yükünün azaltılması, bakımın sürekli olmasının sağlanması, çocuğun sağlıklı yetişmesi için aileye destek vermektir. Sağlıklı çocuk izlemleri;

İlk 24 saat muayenesi: Cilt rengine bakılır sarılık, morluk, döküntü, şişlik olup olmadığına bakılır. Doğumsal anomali varlığı, kas tonusu, yenidoğan refleksleri ve haraketleri değerlendirilir. Göbek ve göz bakımı değerlendirlir. Anne ten tene temas emzirme konusunda teşvik edilmelidir.

Taburculuk öncesi muayene: Taburculuk öncesi bebeğin vital bulgular en 12 saat stabil olmalıdır. Bebeğin idrar ve gayta çıkışının olduğu gözlenmelidir. Bebeğin tarama programı için kanının alınmış olduğu, hepatit B aşısı yapılmış olduğu kontrol edilmelidir. İşitme testi ya taburculuk öncesi yapılmalı ya da taburculuk sonrası için planlanması yapılmalıdır. Anneye göbek bakımı, emzirme, göbek bakımı hakkında danışmalık verilmelidir.

Doğumdan sonraki ilk hafta içinde yapılan muayene: Emzirmenin nasıl gittiği sorulmalıdır. Bebek soyularak ayrıntılı bir fizik muayene yapılır. Bebeğin kilosu, baş çevresi, boyu, fontanel genişliği ölçülerek kaydedilmelidir. Ücretsiz D vitamini kullanmalı önerilmelidir.

15.- 41. Gün ve 2 ay izlemleri: Term bebeklerde 2, preterm bebeklerde 3 haftayı geçtiği halde sarılık devam ediyorsa uzamış sarılık açısından değerlendirilmelidir. 41. Gün izleminde kalça çıkıklığı için ultrason yapılmalıdır. Daha önceki izlemlerde gözlenen bir sorun varsa tekrar değerlendirilir. Bebek prematur ya da düşük doğum ağırlıklı ise demir proflaksisi 2 aylıkken başlanmalıdır.

3. ve 4. Ay muayeneleri: Bebeğin ayrıntılı şekilde fizik muayenesi yapılır. 4. Aydan itibaren rutin ve ücretsiz olarak demir proflaksisi başlanır. Hasta 6. ayda kontrole çağırılmalıdır.

6.,9. Ve 12. Ay muayeneleri: 9. ayda ek olarak bebeğin hemoglobin değeri ölçülüp sisteme kaydedilmelidir. 6. Aydan sonra anneye ek gıdaya geçiş ile ilgili bilgilendirme yapılıp danışmalık verilmelidir.

13-36. ay arası kontrol muayeneler: Bebekler bu dönemde 6 ayda bir kontrole çağrılmalıdır. Bu dönemde aileler tuvalet eğitimi ve kazalardan korunma konusunda bilgilendirilmelidir.

4-9 yaş arası sağlıklı çocuk izlemi: Bu dönemde yılda bir kontrol yapılmalıdır. Diğer kontrollere ek olarak 5. yaşta anemiyi değerlendirmek için hemoglobin kontrolü yapılmalıdır.

10-21 yaş arası ergen izlemi: Bu dönemde çocuğa cinsel büyüme ve gelişme, üreme sağlığı hakkında bilgilendirilmelidir.

Fiziksel Gelişim

Çocuğun fiziksel gelişimin değerlendirilmesinde en önemli parametreler boy uzaması ve kilo alımıdır. Çevresel ve genetik faktörleri düşünerek her ülkenin kendine ait büyüme eğrilerinin olması gerekmektedir. Türkiye’ de genel olarak Prof. Dr. Olcay Nezli tarafından oluşturulan büyüme eğrileri kullanılmaktadır. Bir çocuğun büyüme eğrisinin normal olması ciddi bir sağlık probleminin olmadığının göstergesidir.

Bağışıklama

Aşı, bir hastalığa neden olan mikrobiyolojik etkene karşı bağışıklık geliştirmek için hastalık yapma niteliği özel yöntemlerle giderilmiş mikroorganizma ya da bunlara ait ürünleri içeren maddelerdir. Bu bileşimin çeşitli metotlarla vücuda uygulanması işlemine de aşılama denir. Ülkemizde Dünya Sağlık Örgütünün önerilerine uygun ‘Genişletilmiş bağışıklama programı’ uygulanmaktadır.