Sağlığın Tanımı ve Sağlığı Etkileyen Faktörler

Sağlık "sadece hastalık ve sakatlığın olmadığı değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik hali" şeklinde yapılan genel tanımın çok daha ilesinde kapsamlı ve daha toparlayıcı bir anlam ifade etmektedir.

Sağlığı etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. İnsan biyolojisi, yaşam tarzı, sosyal çevre, fiziksel çevre, psiko-sosyal faktörler, kamu politikaları bu faktörlerin başında gelir. Sağlığı etkileyen faktörleri incelemek ve bu faktörleri pozitif yönde değiştirmek toplumdaki sağlık seviyesini yükseltebilmek için yapılacak en önemli şeylerdir.

Sağlık kavramını tam anlamıyla idrak edebilmek için hastalık kavramını da incelemek gerekir. Hastalık kavramını sadece vücudumuzda bulunan bir yapının; yapısal ve fonksiyonel olarak normalin dışındaki hali olarak tanımlamak yanlış olur. Hastalığı tıbbi açıdan hastalık (disease), toplumsalkültürel içerikli bir kavram olarak hastalık (illness) olarak değerlendirmek mümkündür. Disease; doktorun tıbbi açıdan kişiyi değerlendirerek koyduğu tanıyı tarif ederken, illness; kişinin patolojik olan durumunun kendisi ve toplum tarafından algılanması olarak düşünülebilir.

Hastalık; kişi tarafından öngörülemez bir biçimde ortaya çıkan, bireyin üzerinde olumsuz etkiler bırakan, kişinin özverisi ile uyumunu, bireyin kendi içindeki denge durumlarını, üretkenliğini ve verimliliğini olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Bu olumsuzluklardan kurtulmak ya da hiç hastalanmamak için sağlık hizmetlerinden faydalanmak gerekir.

Sağlık hizmetleri; sağlığı korumak ve kişilerin sağlıklarını daha iyiye götürmek, hastalıkların oluşmasını önlemek, hasta insanların tedavi olmaları için olanakları sağlamak olarak tanımlanabilir. Sağlık hizmetleri 3 ana başlık altında incelenir; koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetleri ve rehabilite edici sağlık hizmetleri.

Koruyucu sağlık hizmetleri, hastalıkların oluşması için gereken koşulları ortadan kaldırmak suretiyle hastalığın oluşmasını engellemek için verilen hizmetlere denir. Bu hizmetler; çevresel hizmetler ve kişiye yönelik hizmetler olarak iki ayrı başlık altında incelenebilir. Çevresel hizmetlerin içinde; yeterli ve temiz içme suyunun sağlanması, atıkların kontrol edilmesi, besin hijyeni, barına hijyeni, hava kirliliği ve gürültü kirliliği ile mücadele, vektör kontrolü vb. yer alır. Kişiye yönelik hizmetleri ise sağlık eğitimi, aile planlaması, bağışıklama, sağlıklı beslenm ve zararlı alışkanlıkların kontrolü oluşturmaktadır. Kişi hastalandıktan sonra alınan sağlık hizmetlerinin tümüne “tedavi edici sağlık hizmetleri” denir. Bu hizmetler sağlık ocağı gibi basit sağlık merkezlerinden, dal hastaneleri gibi daha kompleks merkezlere kadar uzanan geniş bir yelpazedeki kurumlarda verilebilmektedir.

tedavi edici sağlık hizmetleri üç başlıkta incelenebilir;

1.Birinci basamak sağlık hizmetleri; hastalıkların tedavisi için hastaneye yatışın gerekli olmadığı, uygulanan tedavinin evde ya da ayakta verildiği, daha çok iyileştirici ve koruyucu sağlık hizmetlerini içeren uygulamalardır.

2.İkinci basamak sağlık hizmetleri; hastaların sağlık hizmeti veren merkezlere yatırılarak teşhis ve tedavi hizmetlerinin verildiği sağlık uygulamaları ikinci basamak sağlık hizmetleri olarak kabul edilmektedir.

3.Üçüncü basamak sağlık hizmetleri; üçüncü basamak sağlık hizmetleri; üniversiteler, dal hastaneleri gibi genellikle belli bir hastalığın tedavisi ile ilgilenilen, en yüksek tıp teknolojilerinin uygulandığı gelişmiş tedavi merkezlerinde verilen sağlık hizmetleridir.

Rehabilite edici sağlık hizmetleri ise; bedensel veya ruhsal yönden sağlığını kaybetmiş kişilerin, başka insanların yardımına muhtaç kalmadan kendi yaşamlarını sürdürebilmeleri için verilen hizmetlerin bütünüdür.