1982 Anayasas ı’na Göre Yasama Organı

1982 Anayasası, tek meclis sistemini benimsemiştir. Türk Milleti adına yasama yetkisini kullanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, genel oyla seçilen 600 milletvekilinden oluşmaktadır.

Milletvekili seçilebilmek için Türk vatandaşı olmak, 18 yaşını doldurmuş olmak, ilkokul mezunu olmak, kısıtlı olmamak, askerlikle ilişiği olmamak, kamu hizmetinden yasaklı olmamak, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymemiş olmak, Anayasa'da sayılan yüz kızartıcı suçlar ile belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak gerekir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu hâlde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanı da seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi hâlinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.

Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi, seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliklerinde boşalma olması hâlinde, boşalan bu üyeliklerin doldurulması amacıyla yapılan seçimlere ara seçim denir. Ara seçim, her seçim döneminde bir defa yapılır ve genel seçimden otuz ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ancak, boşalan üyeliklerin sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini bulduğu hallerde, ara seçimlerinin üç ay içinde yapılmasına karar verilir. Genel seçimlere bir yıl kala, ara seçimi yapılamaz.

Seçimler, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır. Seçimlerin yönetimi ve denetimi ile ilgili işlerde Yüksek Seçim Kurulu, il ve ilçe seçim kurulları görevlidir.

Kamu hizmetinden yasaklı olmayan, kısıtlı olmayan, seçmen kütüğüne kayıtlı olan, 18 yaşını doldurmuş olan Türk vatandaşları oy hakkına sahiptir.

Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır.

Milletvekili Seçimi Kanunu, seçim sistemi olarak nispi temsilin d’Hondt usulünü benimsemekle birlikte buna %10’luk ülke barajını da eklemiştir.

Milletvekilliği sıfatını sona erdiren hâllerin bir kısmı TBMM’nin kararına bağlıdır. Bazı durumlarda ise TBMM kararına gerek kalmadan milletvekilliği sona erer. Ayrıca yargı kararı ile de milletvekilliği sona erebilmektedir.

Milletvekillerinin yasama görevlerini gereği gibi ve hiçbir baskı altında kalmadan serbestçe yerine getirebilmeleri amacıyla milletvekillerine yasama sorumsuzluğu ve yasama dokunulmazlığı tanınmıştır. Yasama sorumsuzluğunun sonucu olarak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden ve bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Yasama dokunulmazlığı ise, parlamento üyeleri hakkında, suç işlediklerinden bahisle, parlamentonun izni olmadan, gözaltına alma, tutuklama gibi bazı cezai takibat işlemlerinin yapılamayacağı anlamına gelir. Anayasaya göre seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz.