Türkiye’nin Fiziki Coğrafyası

Türkiye’nin Konum Özellikleri

Türkiye arazisi, kuzey yarımkürede kabaca 36°-42° kuzey enlemleriyle 26°-45 doğu boylamları arasında yer almaktadır Türkiye arazisinin izdüşüm alanı 779,452 km², gerçek alanı ise 814,576 km² olarak hesaplanmıştır. Ülkemizin toplam sınırlarının uzunluğu 11,086 km’dir. Bu sınırın 2874 km’si (%25,9), kara sınırı; 8212 km’si de (%74,1) deniz kıyısı sınırıdır. Türkiye üç yanı denizlerle kuşatılmış bir ülkedir. Ayrıca İstanbul ve Çanakkale boğazlarıyla bir iç deniz olan Marmara Denizi’ne bağlanması yanında Karadeniz ve Akdeniz havzalarının sularını buluşturan yaklaşık 295 km’lik bir su yoluna sahiptir.

Türkiye fiziki (doğal) coğrafya özellikleriyle dünyada önemli bir yere sahiptir. Türkiye'nin jeolojik, jeomorfolojik, iklimsel, edafik (toprak), vejetatif (bitki), hidrografik (yer üstü ve yer altı suları) koşullarının elverişli olması bu toprakların önemini artırmıştır.

Türkiye’nin Jeolojik Özellikleri

Türkiye çok uzun bir jeolojik zaman dilimi içinde günümüzdeki jeolojik ve jeomorfolojik yapısını elde etmiştir. 1. jeolojik zamanda dağ oluş dönemleri yaşanmıştır. 2. jeolojik zamanda ülkemizin bulunduğu zonda ilk olarak denizaltı volkanizması başlamıştır. 3. jeolojik zamanda (Senozoik) Anadolu’nun önemli bir bölümü deniz etkisinden kurtulmuştur. 4. jeolojik zamanda (Kuvaterner) Türkiye arazisi mevcut yapısını kazanmıştır.

Türkiye’nin Jeomorfolojik Özellikleri

Jeomorfolojik bakımdan Türkiye, Alp-Himalaya Kıvrım Sistemi üzerinde yer almaktadır. Hemen bütün jeolojik zaman ve devrelerde oluşmuş çeşitli kayaçların yer aldığı Türkiye’de yer hareketleri bağlamında epirojenez ve faylanma, volkanizma gibi tektonik olaylar yapısal şekillerin omurgasını oluşturmuştur. Türkiye’nin şekillenmesinde etkili olan iç ve dış güçlerin birlikte etkisi dağ, ova ve plato gibi ana yer şekillerinin oluşumunu sağlamıştır.

Türkiye’nin İklim Özellikleri.

Bir orta kuşak ülkesi olan ülkemiz yaz ve kış değişik hava kütlelerinin etkisinde kalmaktadır. Türkiye’de iklimi denetleyen çok farklı hava kütleleri ve cephe sistemleri bulunmaktadır. Ayrıca iklimsel koşullar yerel morfolojik koşullara göre de biçim almaktadır. Anadolu’da çeşitli iklim tipleri görülmektedir. Bu iklim tipleri; Karadeniz, Akdeniz, karasal ve geçiş iklimlerinden meydana gelmektedir.

Türkiye’nin Hidrografik Özellikleri

Türkiye hidroğrafyasının esasını yerüstü (Akarsular, göller ve denizler) ve yeraltı suları meydana getirmektedir. Akarsu potansiyeli bakımından Türkiye çevre ülkelere kıyaslandığında zengin bir potansiyele sahiptir. Türkiye’de yer alan önemli akarsular arasında Kızılırmak, Çoruh, Yeşilırmak, Sakarya, Meriç, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz, Bakırçay, Göksu, Eşen, Seyhan, Ceyhan, Asi, Susurluk, Aras, Kura gibi akarsular sayılabilir. Bunların yanında yüzlerce başka akarsu da bulunmaktadır. Türkiye akarsularda olduğu kadar doğal göller bakımından zengin bir ülke değildir. Bununla birlikte tektonik, volkanik, heyelan ve alüvyonla setlenme, karstik ve buzullaşma kökenli çok sayıda göl bulunmaktadır. Türkiye’nin büyük gölleri Akdeniz Bölgesi’nde Göller Yöresi, İç Anadolu’da Tuz Gölü, Doğu Anadolu’da Van Gölü ve Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde toplanmıştır. Türkiye kuzeyden Karadeniz, batıda Ege ve güneyde bir yere kadar Akdeniz tarafından kuşatılmıştır. Trakya ve Anadolu karaları arasında yer alan Marmara Denizi ise bir iç deniz özelliği göstermektedir.

Türkiye’nin Toprak Özellikleri

Türkiye’de zonal topraklar (Örneğin Karadeniz Bölgesi’nde podzolik topraklar, Akdeniz ve Ege bölgelerinde kırmızımsı topraklar), intrazonal (kumlu, kalsimorfik, halomorfik) topraklar ve azonal (alüvyal, kolüvyal gibi) sınıflama içinde ele alacağımız toprak tipleri bulunmaktadır. Her toprak sınıfı kendi içinde farklı özellikler göstermektedir.

Türkiye’nin Doğal Bitki Örtüsü Özellikleri

Türkiye doğal bitki örtüsü (vejetasyon) tür çeşitliliği bakımından Ekvatoral bölgelerden sonra gelen bir ülkedir. Nitekim 12000’den fazla bitki türü bulunmaktadır. Bu durum ülkemizdeki iklim, toprak, rölyef (topografya) ve biyotik çeşitliliğin bir sonucudur. Türkiye’de birbirinden farklı özellikler gösteren 6 bitki coğrafyası bölgesi vardır. Bu bölgeler: Karadeniz Bitki Coğrafyası Bölgesi, Marmara Geçiş Bölgesi, Akdeniz Bitki Coğrafyası Bölgesi, Akdeniz Geçiş Bölgesi, İç ve Doğu Anadolu Bitki Coğrafyası Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bitki Coğrafyası Bölgesi’nden oluşmaktadır.