Aile Nedir?

Tarih boyunca yapısal ve işlevsel değişikliklere uğrayan ve toplumdan topluma farklılıklar gösteren aile, her toplumda varlığını ve önemini sürdüren evrensel bir kurum olma özelliği taşır. Evrensel bir kurum olan ailenin diğer sosyal kurumlardan farklı olarak taşıdığı özellikler Maclver ve Page tarafından şu şekilde sıralanmaktadır:

• Aile, duygusal bir temele dayanmaktadır.
• Aile, şekillendirme özelliğine sahiptir.
• Ailenin kapsamı sınırlıdır.
• Aile, toplumsal yapı içerisinde çekirdek özelliği taşımaktadır.
• Aile üyelerinin sorumlulukları vardır.
• Aile, toplumsal kurallarla çevrilidir.

Ailenin sınıflandırılmasına ilişkin birçok yaklaşım ve sınıflandırma bulunmaktadır. Aile kurumundaki yapısal değişiklikler ifade edilirken üzerinde durulan temel nokta; anne, baba ve çocuklardan oluşan aile üyelerinin, büyükanne ve büyükbabaları kapsayan önceki kuşaklarla veya evlilik yoluyla aileye katılan yeni üyelerin birbirlerine olan fiziksel yakınlığı, başka bir ifade ile ailenin genişliği olmuştur. Bu noktada en sık rastlanan aile biçimleri geniş aile ve çekirdek aile olarak ifade edilebilir.

Geniş aile; erkeğin baba evinde oturduğu, babanın prestijinin aile ile özdeşleştirildiği, erkeklerin aile içi kararlar konusunda hâkim olduğu ve ekonomik işlevleri üstlendiği bir aile türüdür. Geniş aile ekonomik olarak bir bütünlük taşır. Üyelerinin davranış özgürlüğü kısıtlanmış olup aile bilinci, bireysel istek ve ihtiyaçların önüne geçmiştir.

İki kuşaktan oluşan çekirdek aile, bireylerin ekonomik açıdan eski kuşaklardan ve geniş akraba gruplarından bağımsız hareket ettikleri, kendi kararlarını verebildikleri ve bireysel yeteneklerini daha özgürce kullanabildikleri bir aile tipidir. Kadının ev içi kararlarda daha önce olmadığı kadar etkinliği söz konusudur. Aile içi ilişkilerde yoğunlaşma ve duygusal derinleşme görülmeye başlanmıştır.

Toplumun en küçük birimi olan ve insan hayatında çok önemli bir yeri bulunan aile, aynı anda pek çok farklı işlevi olan bir kurumdur. Aile işlevleri, aile üyeleri tarafından ailenin ve üyelerinin bireysel gereksinimlerinin karşılandığı aktiviteler ve davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Her ne kadar ailenin bazı işlevlerini yerine getiren farklı kurumlar var olsa da aile, niteliği ve işlevleriyle toplumda yeri doldurulmayacak bir kurumdur.

Aile işlevlerini anlamak amacıyla en yaygın kullanılan sınıflandırma McMaster tarafından yapılmış olan ve aile işlevlerini 6 boyutta inceleyen sınıflandırmadır.

Problem Çözme (Problem Solving)

Ailenin etkili bir şekilde işlevlerini yerine getirebileceği düzeyde maddî ve manevî sorunlarını çözebilme becerisi olarak açıklanmıştır. Bir ailenin sorunlarla başa çıkma yeteneği genellikle uyum düzeyinin göstergesidir.

İletişim (Communication)

Aile üyeleri arasında sözlü iletişimin içeriğinin açık olup olmadığı, bireylerin söylemek istediklerini doğrudan ifade edip edemedikleri üzerinde durulmaktadır. İletişim boyutunun sağlıklı olması açık ve doğrudan iletişimi gerektirir.

Roller (Roles)

Aile kaynaklarının kullanımı, bakıp büyütme, destekleme ve kişisel gelişim sağlama, aile sistemini idare etme gibi konularda davranış kalıbı geliştirip geliştirmediği üzerinde odaklaşmaktadır. En uygun rol dağılımı, bireylerin içinde olduğu kültürle çok çelişmeyen, bireylerin kabul ettiği, etkin biçimde işlev gören paylaşımlardır.

Duygusal Tepki Verebilme (Affective Responsiveness)

Üyelerin her türlü uyaran karşısında en uygun tepkiyi gösterebilmesini ifade etmektedir. Duygusal tepki verebilme boyutunun sağlıklı olması duyguların her alanda tam olarak, uygun yoğunlukta ve uygun sürede ifadesini gerekli kılar.

Gereken İlgiyi Gösterme (Affective Involvement)

Bu boyut ailenin, üyelerinin bireysel faaliyetlerine ve ilgi alanlarına verdiği değer ve gösterdiği ilgiyi ifade eder.

Davranış Kontrolü (Behavior Control)

Ailenin üyelerinin davranışlarına standart koyma ve disiplin sağlama biçimidir. Esnek davranış kontrolü en sağlıklı, kaotik davranış kontrolü ise en sağlıksız olanıdır.