Aile Eğitimine Yönelik Yaklaşımlar

Aile eğitimi uygulamalarının aileyi anlama, mevcut sorunları tanımlama ve çözüm üretme gibi üç temel aşaması mevcuttur. Danışanların ihtiyaç duydukları destek veya çözülmesini bekledikleri sorunlar genellikle birden çok kişinin karmaşık ilişkilerini içerdiğinden ailede gerçekleşen olayların çoklu bakış açısıyla incelenmesi ve alternatif araçlar kullanılarak değerlendirilmesi yerinde olacaktır. Bu bağlamda aile eğitimi uygulamalarının aşamaları, anlama, programlama, uygulama ve değerlendirme olarak sıralanabilir.

Aile eğitiminin üç temel amacı önleme, iş birliği kurma ve eğitimdir. Bu bağlamda gelecekte ailede karşılaşılabilecek sorunlara yönelik gerçekleştirilen önleyici ve koruyucu faaliyetler, aile üyelerinin karşılaştıkları güçlüklerle mücadele etmeleri ve üstlendikleri rollerini daha iyi yerine getirmeleri bağlamında iş birliği ve eğitim faaliyetlerinin bütünü aile eğitimi olarak tanımlanabilir.

Aile eğitimine ilişkin kuramsal ifadelerin kökeni geçmişe dayanmakla birlikte, aile eğitimi görece oldukça yeni ve gelişmekte olan bir alandır. 19. yüzyıldan itibaren anne olmak ve çocuk yetiştirmeye yönelik bilgi üretme çabaları gözlense de aile eğitimi kavramının mevcut içeriğe ulaşması 20. yüzyılın sonlarına denk gelmektedir. Aile eğitimi, genellikle yetişkinler ile gerçekleştirilen ve bireylerin, çiftlerin ya da bütün ailenin aile içi ve dışı ilişkilerini geliştirmenin amaçlandığı eğitimler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Aile eğitiminin odak noktası ilişkileri geliştirmek olduğundan birçok farklı alanda eğitimlerin kapsamını genişletmek mümkündür.

Anlama Aşaması: Bu aşamada danışanın ihtiyaçlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Aile eğitiminin öncelikli amacı ailenin gereksinimlerini karşılamaktır. İhtiyaç analizi ile başlanan bir aile eğitimi süreci programın içeriğinin belirlenmesi, önceliklerin tespit edilmesi, hedef kitlenin ihtiyaçlarının doğru anlaşılması ve aile eğitiminin beklenen amaçlara ulaşması bakımından oldukça önemlidir.

Programlama Aşaması: Aile eğitiminde bireyin ihtiyaçlarının yanı sıra içinde yer alınan bağlam da büyük önem taşımaktadır. İhtiyaç analize dayalı olarak eğitimin tasarlanmasında birey ve ihtiyaçlarının niteliğinin yanında kültürel öğeler, inançlar ve bireylerin benimsediği değerler etkili rol oynamaktadır. Danışanların teorik bilgi ile buluşturmalarının yanında başarılı bir eğitim programında önemli olan uygulanabilir öğelerin yer almasıdır.

Uygulama Aşaması: İçerik yerine katılımcıya kazandırılacak yeni becerilere odaklanılması beklenen aile eğitimi kapsamında öncelikle eğitmenin benimsediği roller üzerinden danışanda bir uyarım oluşturması beklenmektedir. Eğitmenin süreçte izleyeceği rollerden bazıları, uzman rolü, kolaylaştırıcı rolü, eleştirel inceleme rolü, iş birliği rolü, müdahaleci rolü ve eklektik rol olarak sıralanmaktadır.

Değerlendirme Aşaması: Aile eğitiminde diğer modern eğitim programlarında olduğu gibi değerlendirme önem taşımaktadır. Bununla birlikte aile eğitiminde değerlendirme her aşama esnasında gerçekleştirilen ölçme faaliyetleri ile birlikte uygulanmaktadır. Bu yönüyle bir süreç değerlendirmesi yapıldığı ve katılımcıların gelişim süreçlerinin karşılıklı olarak ele alındığı toplantılar da değerlendirme faaliyetleri arasında sayılabilir.