Yapısal Aile Danışmanlığı

Yapısal aile danışmanlığının kurucusu Salvador Minuchin, kuramda aile yapısının aile bireylerinin kişisel değerlendirmelerinden çok aile içi iletişim örüntüleri ve sosyal çevre ilişkileri dikkate alınarak değerlendirilmesini önermektedir. Kuramda değişime odaklanma ve değişim için öncülük etme görevi üstlenen yapısal danışman, aynı zamanda kuramın kilit süreci olan aile yapısını değerlendirme ve tanımlama görevini üstlenmektedir. Aile yapısının, (1) Yalnızca çiftler (Karı -koca), (2) Küçük çocukları olan çiftler, (3) Okul çağında çocukları olan çiftler ve (4) Yetişkin çocukları olan çiftler olmak üzere 4 farklı şekilde görülebildiği ifade edilmektedir. Bahsedilen aile yapısı türlerinde sağlıklı olmayan ilişkilerin varlığının 3 türünden söz edilir. Günah keçisi yapma, ebeveyn -çocuk işbirliği ve üçüncü kişiyi katma sağlıklı olmayan 3 ilişki örüntüsüdür ve bunların devamı aile yapısında sağlıksız sınırlar ve koalisyonları doğurmaktadır.

Aile yapısınının sınırlar, alt sistemler ve koalisyonlar barındırdığı ifade edilmektedir. Alt sistemin, kişinin aile içindeki görev ve sorumluluklarını yerine getirmesinde önemli bir yeri vardır. Ailenin kendisi bir sistem olmanın yanında alt sistemlere de sahiptir ve aynı zamanda bu alt sistemler ailenin de işlevselliğinde önemli rol oynamaktadır. Sınırlar, aile yapısındaki alt sistemlerin ayrımının yapıldığı oluşumlardır.İşlevsel olmayan sınırlar, alt sistemler ve koalisyonların aile içi sorunlar doğurduğu ve çatışmaların temelinde rol aldığı belirtilmektedir. Koalisyonlar ise sistemler arası etkileşimleri sağlayan durumlardır. Sabit ve değişken olabilen bu koalisyonlar aile içi anlaşmazlıkların da temel sebepleri arasında gösterilmektedir.

Kurama göre bu temel kavramlara ilişkin aile bireyleri ile detaylı değerlendirmeler yapılır. Değerlendirmede temel amaç aile bireylerini soruna odaklama, geçmiş yaşantıların şimdiki durumlara etkisini gösterme, işlevsiz sınırlar ve alt sistemleri tespit ederek yerine sağlıklıları koymaktır. Yeni sunulacak işlevsel çözüm önerilerinin hem ailenin hem de aile bireylerinin özelde sorunun çözümünde etkili olduğu vurgulanmaktadır. Yapısal danışmanlık sürecinde temel amacın sınırlara müdahale ederek yeni işlevsel iletişim örüntüleri oluşturmak ve böylece alternatif yeni alt sistemler inşa edebilmek olduğu ifade edilir. Yapısal danışman bu süreçte kimi zaman lider konumunda olurken kimi zaman olayların dışında durarak gözlemler yapmaktadır. Yapısal danışmanlık süreci (1) Şikayetlerin alınması (2) Problem ve etkileşim vurgusu (3) Geçmişin yapısal açıdan ele alınması ve (4) Alternatif ilişkilerin araştırılması olmak üzere 4 aşamada gerçekleştirilir. Bu bağlamda danışmanlık sürecinde aile haritası, dahil olma, harekete geçme, sınırlar çizme, soruna odaklaşma, dengeleri değiştirme ve yoğunluk kurma teknikleri kullanılarak yeni bir aile yapısı oluşturulmakta ve aile değişim için motive edilmektedir. Yapısal kuramın pragmatik oluşu, kısa süreli ve her sosyoekonomik düzeydeki aileye uygulanabilirliği, kültürel normlara önem verişi ve sistematik oluşu avantajları olarak gösterilirken soruna ilişkin geçmiş yaşantılar üzerinde durmaması, cinsiyetçi söylem iddiaları, kimi tekniklerin uygulanışında yaşanan güçlükler ve danışmanın gereğinden fazla aktif olduğu iddiası eleştirilen yönleridir.