Kantitatif Risk Analiz Teknikleri

Kantitatif Risk Analiz Yöntemleri: Risk analizinde kantitatif yöntemler olası sebeplerin veya sonuçların tanımlanmasında ve oluşma olasılıklarının hesaplanmasında büyük önem taşımaktadır. Kantitatif risk analiz yöntemleri şu şekilde sıralanabilir: hata ağacı analizi, olay ağacı analizi, sebep -sonuç analizi, papyon analizi, yönetim gözetim risk analizi ve dinamik olay ağacı analizi olarak sıralanabilir.

Hata Ağacı Analizi: Hata ağacı analizi (HAA) istenmeyen belirli bir olayın kök sebeplerini ve oluşma olasılığını belirlemek için kullanılan bir sistem analizi tekniğidir. HAA ile karmaşık sistemlerin potansiyel problemleri teşhis edilebilir ve bunlara karşı önlem alınabilir. HAA, sistem analistlerinin belirli adımlar takip ederek, ele alınan istenmeyen duruma sebep olabilecek tüm hata kombinasyonlarının tanımlamasını sağlar. Hata Ağacı, hata olayları ve mantık kapıları kullanılarak ele alınan istenmeyen olay ile ilgili tüm sebep sonuç ilişkilerini gösteren grafik modellerdir. Bu grafik modeller, istenmeyen olayın gerçekleşmesine sebep olan sistem olayları arasındaki ilişkileri ortaya koyar.

Olay Ağacı Analizi (OAA): OAA bir başlatıcı olay ile tetiklenen potansiyel bir kaza senaryosundaki olayların akışını tanımlamak ve değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. OAA, Olay Ağacı (OA) ismi verilen görsel bir ağaç yapısı kullanır. OAA’nın hedefi başlatıcı olayın büyük bir kazaya mı dönüşeceği veya güvenlik sistemi tarafından takip edilen prosedürler tarafından kontrol altına mı alınacağını belirlemeyi hedefler.

Sebep Sonuç Analizi: Sebep Sonuç Analizi (SSA), Olay ağacı analizinde olduğu gibi bir başlatıcı olay ile tetiklenen potansiyel bir kaza senaryosundaki olayların akışını tanımlamak ve değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. SSA, Sebep Sonuç Diyagramı (SSD) ismi verilen görsel bir diyagram yapısı kullanır. SSA bir başlatıcı olayın devamında oluşabilecek farklı çıktıların tamamının belirlenmesi ve bu potansiyel çıktıların olasılıklarının hesaplanması için kullanılır.

Papyon Tekniği: Belirlenen bir tehlikeli olay, onun sebepleri, sonuçları, tehlikeli olayın oluşma olasılığını azaltıcı bariyerler ve oluştuktan sonra etkisini kontrol altına almayı amaçlayan bariyerler arasındaki ilişkiyi tanımlayan bir yöntemdir. Papyon diyagramı oldukça basit ve uzman olmayan bir kişinin de anlayabileceği şekilde oluşturulmaktadır. Papyon tekniği, sebepleri (hata ağacı ile temsil edilebilir) ve sonuçları (olay ağacı ile temsil edilebilir) birbirine bağlar.

Yönetim Gözetim Risk Analizi: İncelenen çeşitli kaza analizleri sonrasında çalışmada incelenen farklı kazaların sebeplerinin benzerlikler gösterdiği fark edilir. Böylece kazaya sebep olan bu ortak olayların incelenmesi ile Hata ağacı Analizi yapısına çok benzeyen ve aslen ideal güvenlik yönetim sistemini tanımlayan bir ağaç yapı geliştirilir. Yönetim Gözetim Risk Ağacı (YGRA) ismi verilen bu ağaç yapısının oluşturulmasında gözlemleler ile beraber en iyi uygulamalar ve literatürdeki güncel bilgiler de incelenmiştir.

Dinamik Olay Ağacı Analizi: Analizin temelinde Dinamik olay ağacı (DOA) kavramı yer almaktadır. DOA, başlatıcı olaydan sonra gelişebilecek olayların farklı zaman dilimlerinde oluşabilmesine imkân veren bir olay ağacı yapısıdır. DOA’ya ait üç temel özellik öne çıkmaktadır. Öncelikle, her bir dallanma noktasında sistem durumlarının tüm mümkün kombinasyonları değerlendirilmelidir. Ayrıca dallanma isteğe göre gerçekleştirilebilir ama ayrı zaman dilimlerini göstermelidir. Son olarak ise bu yöntemde ardışık olay sayıları çok hızlı biçimde kontrol edilebilir seviyenin dışına çıkabilmektedir.