Afetlerde Risk ve Kriz Yönetimi İle İlgili Yasal Düzenlemeler

Afetler ulusal ekonomilere büyük zararlar vermekte ve binlerce can kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle, afetlerde risk ve kriz yönetimi ile ilgili yasal düzenlemeler kamusal bir nitelik taşır. Afet kayıplarını önlemek amacıyla gerekli mevzuatı ve müdahale organizasyonunu oluşturmak öncelikle devletin görevidir. Devlete ait kurumlarla birlikte işletmeler, organizasyonlar, STK'lar ve toplumu oluşturan tüm bireyler afetlerde risk ve kriz yönetim sistemi içinde yer almakta, görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Afetlerde risk ve kriz yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin yürütümü ve koordinasyonu konusunda Türkiye’de en yetkili kamu kurumu 2009 yılında 5902 sayılı kanun ile kurulan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’dır.

Türkiye’de afetlerde risk ve kriz yönetimi mevzuatının kapsamına; risk tespiti, afetler sonucu ortaya çıkabilecek zararların minimize edilmesi için gerekli tedbirlerin alınması, organize edilmesi ve yürütümü ile ilgili yetki, görev ve sorumluluklar ile teşkilatlanmayı gösteren yasal düzenlemeler yanında, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yürürlükte bulunan bazı düzenlemeler girmektedir.

Konuyla ilgili yasal düzenlemelere, çeşitli kanun, yönetmelik, genelge ve tebliğler içerisinde yer verilmiştir. Uyulması gereken zorunlu ve temel kuralları gösteren Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere birincil mevzuat; kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili yol ve yöntemleri gösteren yönetmelik, genelge ve tebliğlere de ikincil mevzuat adı verilmektedir. Birincil mevzuat kapsamındaki temel kanunlar; 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve bu kanunda değişiklik yapan 4 no.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’dur. İkincil mevzuat kapsamındaki önemli bazı yönetmelikler ise; Afet ve acil durum müdahale hizmetleri yönetmeliği, İş yerlerinde acil durumlar hakkında yönetmelik, İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirmesi yönetmeliği, Büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması hakkında yönetmelik ve Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik’ tir.

Mevzuat kapsamında yer alan faaliyetler; afet öncesi risk tespiti ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonu kadar, afet sonrasında yapılacak kurtarma, ilkyardım, tıbbi hizmetler, çeşitli sosyal yardımlar, hasar tespit ve yıkım çalışmaları, evini kaybedenler için konut yapımı, işini kaybedenlere vergi indirimi gibi sübvansiyonlar şeklinde birçok konu girmektedir. Bu ünitede, afet öncesi risk tespiti ve yönetimi yaklaşımı çerçevesinde, afet risklerinin belirlenmesi, yönetimi, afet durumlarında yetkili sorumlu, kişi, kuruluş ve birimler (afet organizasyonu) ile bunların koordinasyonu ile ilişkili yasal düzenlemeler incelenmiştir.