Afetlerde Organizasyon

Afette organizasyon terimi, aslında afet öncesi afetin etkilerini azaltmak için yapılan hazırlıkların tümüdür. Afet öncesi yapılan hazırlıkların başarılı olabilmesi için mutlaka halk ile beraber çalışılmalıdır. Afette organizasyon, birkaç başlık ile değerlendirilmelidir. Bunlar; etki azaltma faaliyetleri, hazırlık ve yanıt verme aşamalarıdır. Afetlerde organizasyon için ilk yapılması gereken etki azaltma faaliyetleridir. Örnek olarak 1. derece deprem bölgesi olduğu bilinen bir bölgede yapılan binaların depreme dayanıklılık kontrolleri etki azaltma faaliyetidir. Sel oluşabilecek alanlardaki önlemlerde etki azaltma faaliyetlerindendir. Yapılan bu önleyici çalışmalar uzun süreli, objektif, devamlı ve uzman kişiler tarafından uygulanmalıdır. Bunun için hyogo eylem planı kullanılır. Afette organizasyon için afet öncesi yapılması gereken diğer bir husus da hazırlıktır. Bu hazırlık aşamasında sürekli olarak eğitim programları yapılmalıdır. Belli aralıklar ile tatbikatlar yapılmalıdır. Tahliye planları oluşturulmalıdır. Normal haberleşme ağından farklı bir haberleşme ağı oluşturulmalıdır. Malzeme ve ekipman stoğu oluşturulmalı ve belli aralıklar ile güncellenmelidir. Gönüllüler için eğitim düzenlenmelidir. Afette organizasyon için son basamak yanıt verme aşamasıdır. Yanıt verme aşaması, afet anındaki verilen ilk tepkidir. Daha çok ambulans, itfaiye, polis hizmetlerini kapsamaktadır. Kurtarma çalışmalarına özel eğitim almış UMKE birlikleri veya halktan gönüllüler destek verebilir. Bu aşama son derece hızlı uygulanması gereken bir aşamadır, çünkü bu aşamadaki gecikmeler toplu ölümlere ve sakatlıklara sebebiyet verebilir. Yanıt verme aşaması da dört alt başlık altında incelenmektedir. Bunlar; arama kurtarma çalışmaları, triaj ve öncelikli stabilizasyon, tıbbi yardım ve bakım, iyileştirmedir. Arama kurtarma çalışmaları, afet sonrası çevre ile iletişimi olmayan yaralıların kurtarılması işlemidir. Arama kurtarma çalışmaları özel eğitimli kişiler tarafından yapılmalıdır. Arama kurtarma işlemlerinde teknolojiden de faydalanılmalıdır. Triajın sözlük anlamı yaralanmış veya tıbbi tedaviye ihtiyaç duyanların öncelikli tedavi gereksinimlerinin belirlenerek gruplara ayırmadır. Triaj ile afet durumlarında acil servislerin sınırlı kaynaklarının verimli kullanılması amaçlanır. Her hastane afet öncesinde kendi triaj sistemini belirlemeli ve afet anına oluşabilecek kargaşa bu yöntemle önlenmelidir. Tıbbi yardım ve bakım aşamasında ise hastaneler afetlere hazırlanmalıdır. Her hastane bir hastane afet planı oluşturmalıdır. Yapılacak tatbikatlar ile bu planın aksayan yönleri belirlenmeli ve bu aksayan yönlere yönelik çözüm önerileri geliştirilmelidir. Ayrıca hastanelerin deprem, yangın veya başka bir afet sonucu etkilenmesi olabilir, bunun için hastanelerden tahliye planı da olması şarttır. Bu aşamada yapılması gereken en önemli iş, afetzedelerin yeme-içme ihtiyacının karşılanmasıdır. Ülkemizde bu faaliyetler, Kızılay tarafından karşılanmaktadır. Afetlerde altın saat olarak bilinen afet sonrası ilk 72 saat içerisinde bu hizmetlerin karşılanmış olması gerekmektedir. Afet organizasyonunun başarısında etkili uygulamalar: Afet önleme çalışmaları, afet planları (hastane afet planı gibi), afet öncesi eğitim verilmesi, finansal planlama, iletişim ve haberleşme sistemleri, arama kurtarma hizmetleri, hasta nakil hizmetleri, sağlık personeli ve tatbikatlardır. Afette sağlık organizasyonu, farklı bir başlık altında incelenmektedir. Çünkü afetzedeye zamanında ve bilimsel gerçeklere uygun tıbbi hizmetin verilmesi yaralının sağ kalımı üzerine doğrudan etkilidir. Yaralıyı kurtarma esnasında zamanında tıbbi müdahalenin yapılmaması, tıbbi olarak yaralının doğru taşınmaması, hastaneye götürecek sevk aracının donanımının yeterli olmaması yaralının hayatını tehdit edecek kalıcı sağlık problemlerine neden olabilir. Bu yüzden afette sağlık organizasyonu farklı bir başlıkta incelenmiştir. Sağlık Bakanlığı afet durumlarında organize bir şekilde çalışmak ve afet sonrası hasarı en aza indirmek, yaşanabilecek olası afetlerde tıbbi hizmet verilebilmesi için iyi eğitilmiş, yeterli ölçüde bilgi ve ekipman ile donatılmış sağlık ekipleri yetiştirmektedir. Bu ekipler Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi adı altında toplanmıştır.

Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri, afetler ve olağan dışı durumlarda tıbbi olarak kurtarma hizmeti yapan gönüllü sağlık personellerinden oluşan ekiplerdir. Afet durumlarında hükûmetimiz tarafından bazı kurullar oluşturulur. Bunlar Kriz Koordinasyon Kurulu ile Kriz Değerlendirme ve Takip Kuruludur. Kriz Koordinasyon Kurulu başbakan veya yetkilendireceği bir devlet bakanı başkanlığında kriz ile ilgili sorunların çözüme kavuşturulacağı en üst kuruldur. Afet durumunda derhâl Kriz Koordinasyon Kurulu oluşturulmalıdır. Kriz Koordinasyon Kurulu sayesinde durum tek elden yönetilmiş olur. Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu başbakanlık müsteşarı başkanlığında afetin cinsine göre ilgili bakanlıklardan ve devlet yetkililerinden oluşan kuruldur. Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu, Kriz Koordinasyon Kurulunun bir alt kurulu gibi çalışmaktadır.