Afetlerde Sahra Hastanesi Kurulumu ve Yönetimi

Sahra Hastanesi Tanımı ve Tarihçesi

Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre; “Bir sahra hastanesi kendinden konteynerli veya kendine yeterli (çadır, şişebilir veya konteynerlenmiş modüllü), 10 veya daha fazla yataklı, 1 veya fazla ameliyathaneli, temel laboratuvarı olan, mobil röntgen cihazı içeren teşhis birimli oluşumdur. Meydana gelen afetler esnasında hastaneler kullanılamaz hâle gelebilir. Bu durumda hastanede yatan hastaların tedavilerinin sürdürülebilmesi ve hastaneye müracaat eden afetzedelere sağlık hizmeti vermek için hastaneye yakın ama güvenilir bir bölgede geçici bir süre güvenli hizmet verilmesini sağlamak amacıyla sonradan oluşturulan hastanelerdir. Sahra hastanelerinin kurulması için ilk fikir İsviçreli bir iş adamı olan Henry Dunant tarafından Kuzey İtalya’da Solferino savaşından sonra (1859) ortaya atılmıştır.

Sahra Hastanesi Kurulum Görev Dağılımı

Türkiye Cumhuriyeti’nde afet ve acil durum hizmetlerinin koordinasyonundan, eğitim politikalarının oluşturulmasından ve bu konularda mevzuat düzenlemeleri yapılmasından T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) sorumludur. Sağlık Bakanlığı; afet ve acil durumlarda olay yerindeki ilk müdahale, halk sağlığı ve tıbbi bakım ihtiyaçlarının karşılanması ile çevre sağlığı hizmetlerinin aksamadan en hızlı şekilde normale dönmesini sağlamaya yönelik koordinasyondan sorumludur.

Sahra Hastanesi Kurulumu

Bir sahra hastanesinin kullanımı; ulusal otoritelerce de açık ifade edilmiş, iyi tanımlanmış bir ihtiyaç nedeniyle tipi ve hizmetleri bir sahra hastanesinin çalışmasına uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Kurulacak olan sahra hastanesi afetten zarar görmemiş sağlam binalar (örneğin okul, cami, spor salonu, kültür merkezi gibi) olabileceği gibi çadır ve konteyner gibi taşınabilir malzemelerle de kurulabilir. Çadırlar, şişirilebilen modüller, prefabrik yapılar, tır veya gemi konteynerları kullanılabilir. Çadır kullanımı kolay ve ucuzdur. Kolayca ve hızlıca kurulabilir, başka bir alana kolayca kaydırılabilir, kolayca onarılabilir ve defalarca kullanılabilir. Afet için önceden hazırlanmış demonte konteyner, kurulmamış çadır paketleri, ilaç ve medikal malzemeleri ve jeneratör sandıkları depolarda hazır bekletiliyorsa belli aralıklarla kontrol edilip güncellenmelidir.

Sahra Hastanesi Kurulumunda Taşıma-Ulaştırma ve Lojistik

Taşıma -ulaştırma, ihtiyaçları karşılamak üzere; her tür ürün, servis ve bilgi akışının temin edildikleri noktalardan tüketildikleri son noktaya kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkili, verimli bir şekilde planlanması ve uygulanmasıdır.

Sahra Hastanesi Kurulumunda Yer Seçimi

Sahra hastanesi yerleşimi için ideal yer; yeterli su, güvenlik, emniyetli bir giriş, iyi bir toprak ve sağlık açısından risksizlik özelliklere sahip olmalıdır. Açık arazide acil yerleşim için önemli unsurlardan biri de toprağın drenaja uygun bir yapıda olmasıdır. Hem yağmur suyunun hem de kompleksin yaratacağı sıvı atıkların kolay uzaklaştırılabilmesi için yukarıdakilerin yanı sıra kolay drene edilebilir hafif eğimli veya süzek topraklar tercih edilmelidir.

Sahra Hastanesi Kurulumunda Su İhtiyacı

Bu süreçte su, çok önemli bir unsurdur. Susuz yaşam, hijyen ve hastane düşünülemez. Aşağıda detayları verilen tuvalet yapımı, su sağlama, arıtma, atık yönetimi, haşere savaşımı gibi konular açık alana insan yerleşim ve onların sağlık hizmetlerini yürütmekten soyutlanamaz. Afetlerden sonra kurulan kamp ve çadır kentlerde en önemli gereksinim sudur. İnsan sağlığı için esas olan su, ilk aşamada tıbbi bakım ve müdahalenin de önüne geçebilir.

Sahra Hastanesi Kurulumunda Tuvalet ve Atık

Yerleşime uygun arazi bulunduğunda su temin çalışmaları ile birlikte, ilk hendek tuvaletlerin (Hendek tuvalet: Arazide toprağa açılan bir çukur üzerine yerleştirilen, hazır tuvalet veya uzun hendekler üzerine aralıklı dizilen tahtalarla oluşturulan acil toplu kullanım tuvaleti) yapımına başlamalıdır.

Çadır veya Konteyner Sahra Hastanesi Kurulumu

Çadır veya konteyner formunda olabilen alan hastanelerinin genelde ilk şekli aciliyetle birlikte kurulan çadırlardır. Kolay taşınan, hemen hemen her araziye oturtulabilen ve kurulusu az zaman alan çadırlar, müdahale için çok değerli olan ilk saatlerde çok fazla hayat kurtarabilir. Ağır malzemenin taşındığı (konteynerler, tuvaletler, çeşitli makine ve ekipmanlar) lojistik arkadan yetişene kadar aynı işlevsellikle kullanılabilir.

Sahra Hastanesinde Özellikli Bölümler

• Ayaktan Tedavi Hizmetleri
• Acil Müdahale Cerrahi Birimi
• Ameliyathane ve Anestezi
• Kadın Hastalıkları ve Doğum
• Çocuk Hekimliği ve Aşılama
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
• Morg
• Laboratuvar
• Eczane
• Psikososyal Destek Birimleri
• Tıbbi Atıklar
• Lojman
• Merkez Depo

Sahra Hastanesinde Yönetim

Sahra hastanesi yönetimi de standart hastane yönetimindeki gibi sahra hastanesi başkanı ile başhekim, başhemşire ve hastane müdürü tarafından organize edilir. Başhekim; doktorlar, laboratuar ve röntgen gibi birimlerden sorumludur. Başhemşire, yardımcı sağlık hizmetleri ve personelden sorumludur. Hastane müdürü ise lojistik, güvenlik, bakım ve destek gruplarından (çamaşırhane, mutfak, ulaşım gibi) sorumludur.