Afetlerde Çocuk Sağlığı Hizmetleri

Dünyada doğal ve yapay/insan eylemleri sonucu oluşan afetlerden her yıl 250 milyon kişinin etkilendiği tahmin edilmektedir. Afetler kısa süreli olarak morbidite (hastalık), mortalite (ölüm) ve yaşam kalitesinde azalma ve uzun süreli olarak morbidite artımı da erken ölüm, gelecekte yaşama standardının düşmesine neden olabilir.

Afetlerin Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Günümüzde doğal afetler sebebiyle milyonlarca çocuk ve ergen eğitimsizlik, açlık, yoksulluk ve yoksunluklarla karşılaşmaktadır.Afetlerde çocuklar kaybolma, yaralanma, sağlık bakımlarına ulaşmama ve ailelerinden ayrı kalmaları sebebiyle pek çok tehlike ile karşı karşıyadır.Afetlerin çocuklar üzerindeki etkileri ruhsal sağlık sorunları, beslenme sorunları ve enfeksiyon hastalıkları olarak 3 ana grupta incelenebilir.

Ruhsal Sağlık Sorunları

Afetlerde çocuk ve gençleri zedeleyen en travmatik olaylar aile bireyleri ve arkadaşların ölümleri olup bunları ev, okul, evcil hayvanlarının zarar görmesi veya kaybolması takip etmektedir. Travma sonrası stres bozukluğu, depresyon ve anksiyete en sık karşılaşılan ruhsal sağlık sorunlarındandır. Çocukların yaş gruplarına göre afetlerdeki ruhsal tepkileri değişmektedir.

1‐5 yaş Grubunda Ruhsal Tepkiler

Yatak ıslatma, konuşma sorunları gibi gerileme davranımları gösterirler. Bu nedenle çocuğa sabırlı olunmalı ve tekrarlı olarak ne olduğu açıklanmalıdır.

14‐18 yaş Grubunda Ruhsal Tepkiler

Arkadaş buluşmalarına ilginin kaybı, hipokondri (önemli bir hastalığa yakalanma konusunda aşırı derecede endişe duyma),aşırı üzüntü, hareketsizlik olur. Bu nedenle çocuklar yaşıtları ve yetişkinlerle afeti tartışmaya teşvik edilmelidir.

Ruhsal Sağlık Sorunlarını Önlemek İçin Yapılacak Çocuk Sağlığı Hizmetleri

Farklı stresler, farklı psikolojik sıkıntılar yaratır. Doğal olarak çocuğun çevresinde gelişen anne veya babanın işsiz kalması, boşanma gibi stres etkenleri de çocuğa sunulacak sevgi dolu destek ortamını olumsuz olarak etkilemektedir. Bebeklere ve küçük çocuklara ani ve şiddetli sesler, çok görsel uyarıcılar olabildiğince az verilmelidir.

Beslenme Sorunları

Afet olaylarında hijyen açısından emzik kullanılmasından kaçınılmalıdır. Büyük çocukların beslenmesi için düzenli taze süt ve süt ürünü sağlanmalı, tüm besin gruplarından dengeli tüketmelerine özen gösterilmelidir.

Beslenme Sorunları İçin Yapılması Gereken Çocuk Sağlığı Hizmetleri

Çocukların yetersiz besin tüketimiyle ve hastalıklarıyla başedebilmek için mevcut insan kaynaklarını, yapıları ve parasal kaynakları en uygun biçimde kullanarak resmî olan ve olmayan altyapılar meydana getirilmelidir.

Bulaşıcı Hastalıklarla İlgili Sorunlar

Büyük salgınların kendisi bir afet olabilir veya afetlerin sonucu olarak da salgınlar görülebilir. Afetlerde çocuklarda sıklıkla görülen bulaşıcı hastalıklar tifo, kolera, kızamık, enflüanza, besin zehirlenmesi, hepatit A,B,C, kuduz, polio, sıtma, meningokoksik menenjit, tüberküloz, parazitozlar, skabies (uyuz) ve tetanozdur.

Afetlerde Aşılama

Savaş sonrası mülteci ve sığınmacıların sağlıklarını olumsuz yönde etkileyen sağlık sorununun başında bulaşıcı hastalıklar gelmektedir. Bu olay kendilerindeve bulunduğu ortamda salgınlar yaparak ölümlere yol açmaktadır.

Afet Sonrası Çocuklara Sağlanan Hizmetler

Çocukların hislerini başkalarına söylemeleri onları, acıtan yada olayı daha kolay kabul etmelerini sağlayabilir. Çocuklardaki değişiklikleri ailelerin izlemesi sağlanmalıdır. Çocuk ve ailesinin kültürüne uygun davranılmalıdır.

Anne‐Babalar Doğal Afetlerden Etkilenen Çocuklarına Nasıl Destek Olabilirler?

Sakin tutumla ebeveyn olarak her zaman onun yanında olacağını belirtmelidir. Çocuğa yaşananlar konusunda dürüst davranmalıdır. Olayın önemini inkâr etmemelidir. Aile üyelerinin bir arada olmasına özen gösterilmelidir.

Afetin Ardından Çocuğa Gönderilen Yardımlar ve Hizmet

Afetten sonra ilk 6‐8 hafta içinde minimum altyapı ile oluşturulan geçici eğitim mekânları hazırlanmalı, öğretim ve öğrenim materyalleri sağlanarak okulların tekrar açılması, öğrencilerin ve öğretmenlerin tekrar eğitime yönlendirilerek, iyileştirme / normalleştirme amacıyla tüm gerekli etkinliklerin düzenlenmesi gerekir.

Refakatsiz ve Ailesinden Ayrı Düşmüş Çocuklar

Cinsel istismar ve sömürü olmak üzere kız çocukları ihmal ve istismar riski altındadırlar. Bu nedenle çocuğun milliyeti, kimliği ve aynı zamanda tüm aile bireylerinin bilgileri kaydedilmeli ve korunmalıdır

Sağlık Çalışanlarının Hazırlığı

Sağlık çalışanları çocukların kültürüne ve yaşına uygun davranırlar ise daha çabuk iletişim kurarak, çocuğun gereksinimleri belirleyebilirler.Afet planlamaları yapılırken, aynı zamanda tüm tıbbi gereç ve ilaç stokları hazırlanırken aklımızdan çıkarmamamız gereken bir konu da özel gereksinimi olan çocukların da var olabileceğidir