Afetlerde Kadın Sağlığı Hizmetleri

Afetler ve Kadın Sağlığı

Kadınların afetlerden sonra temel sağlık hizmetlerine erişimin sınırlı olduğu ve asgari sağlık şartlarının olmadığı koşullarda doğum yapmak zorunda kalması, bu şartlarda gerçekleşen gebelik ve doğumlara ve genital hijyenin yeterince sağlanamamasına bağlı ortaya çıkan sağlık sorunlarının yaşanması, afet bölgesinde güvenliğin azalmasına bağlı kadınların şiddete ve cinsel tacize maruz kalması, insan kaçakçılarının afet durumunu fırsat bilmesi sonucu kadınların kaçırılarak seks işçisi veya köle olarak çalıştırılması gibi nedenlerle afetlerde kadınlar daha fazla etkilenmektedir.

Afetlerde Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Hizmetleri

Afet bölgesinde sunulması gereken üreme sağlığı hizmetleri şunları kapsamalıdır:

Doğum öncesi bakım

Sağlık personeli yardımı ile sağlıklı koşullarda doğum

Doğum sonrası bakım

Aile planlaması danışmanlığı

Aile planlaması hizmetlerinin sunumu

Afetlerde Aile Planlaması (AP) Hizmetleri

Olağanüstü durumlarda akla ilk gelmeyen ancak en önemli ve en fazla ihtiyaç duyulan hizmetlerden birisi “Aile Planlaması Hizmetleri” dir. Çok çeşitli Aile planlaması yöntemleri vardır.

Etkinliği Yüksek Kontraseptif (Gebe Kalmayı Önleyici) Yöntemler

Prezervatif (Kondom‐Kaput)

Cinsel ilişki sırasında penise (erkek genital organ) takılan ince bir kılıftır. Spermlerin (erkek yumurta hücresi), vajinaya dökülmesini engelleyerek gebeliği önler. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını da engeller (AIDS, Hepatit, Herpes, Sifiliz, Trikomonas, vb.).

Hormonal Kontraseptifler (Hormon İçerikli Yöntemler)

Hormonal kontraseptifler her gün ağızdan alınan hap şeklinde veya 1 aylık ‐3 aylık kas içine uygulanan iğne şeklinde olabilir.

Rahim İçi Araçlar (RİA‐Spiral)

Uterus (rahim)içine yerleştirildiğinde gebe kalmayı önlerler. Bakırlı olanlar 10 yıl, hormonlu olanlar 5 yıl uterus içinde kalabilir. Çıkarıldığında doğurganlık hemen geri döner.

Acil Kontrasepsiyon/Postkoital (Cinsel ilişki sonrası) Kontrasepsiyon

Planlı olmadan, herhangi bir gebelik önleyici yöntem kullanmadan cinsel ilişkiye girilmesi, kondom kullanılmasına rağmen kondomun yırtılması sonucu veya tecavüz gibi durumlarda istenmeyen gebelik oluşmasını önlemek için kullanılan yöntemlerdir.

Cerrahi Kontrasepsiyon

Kadında ovumun (kadın yumurta hücresi), erkekte sperm (erkek yumurta hücresi) hücresinin geçtiği kanalların cerrahi bir yöntemle kapatılması işlemidir (Kadında tüp ligasyon, erkekte vazektomi işlemi). Genelde geri dönüşü olmayan bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle cerrahi kontrasepsiyonda danışmanlık önemlidir, eşlerin birlikte karar vermesi gerekir.İstenmeyen Gebeliklere Yaklaşım

Türkiye’de 2827 sayılı yasa gereği kadınların sağlığını olumsuz etkileyen, yaşamlarını tehdit eden gebeliklerin 10.haftası doluncaya kadar istek üzerine sonlandırılması mümkündür. Bu nedenle 2827 sayılı yasa gereği, olağanüstü durumlarda, gebeliğin 10. haftası doluncaya kadar, istek üzerine sonlandırılma hizmeti de planlanmalı ve sunulmalıdır.

Aile Planlaması Danışmanlığı

Kişiye Aile planlaması Yöntemleri ile ilgili seçenekler sunarak, kendisine en uygun olan yöntemi seçmesine yardım etmektir.

İyi Bir Danışmanlığın İlkeleri: İyi bir danışmanlık hizmeti için 6 ilkenin yerine getirilmesi önemlidir:

Hizmet alanlara iyi davranma,
Güçlü bir etkileşim‐iletişim kurma,
Hizmet alanın gereksinimine uygun bilgi verme,
Gereğinden fazla bilgi vermekten kaçınma,
Hizmet alanın seçtiği ve istediği yöntemi sağlama,
Hizmet alanın anlamasına, hatırlamasına yardım etme.

Aile Planlaması Danışmanlık Adımları “KAYNAK”: Danışmanlık adımlarını hatırlamanın çok iyi bir yoludur.

Karşılayarak selamlayın,
Alaka göstererek sorular sorun,
Yöntemlere ilişkin bilgi verin,
Nasıl bir yöntem seçeceğine yardımcı olun,
Açıklayıcı bilgilerle yöntemin nasıl kullanılacağını öğretin,
Kontrol için gelmesini önerin.

Kontraseptif Malzemelerin Depolanması

Malzemelerin depolanması için depolar kuru, havadar ve aydınlık olmalıdır. Kontraseptif malzemelerin üzerindeki talimatlar mutlaka dikkatle okunmalı, malzemenin son kullanma tarihinin dolmamış olmasına dikkat edilmelidir. Son kullanma tarihi önce dolacak olan malzeme üstte ve önde olacak şekilde yerleştirilmelidir.

Aile Planlamasında Kayıt Tutma

“Kayıt sisteminin temel amacı; Aile planlaması hizmetlerinin kontrolüne, planlama yapılmasına ve değerlendirme yapılmasına olanak sağlayacak bilgilerin toplanmasıdır”.

Kayıtların tam, zamanında ve düzgün şekilde tutulmasına özen gösterilmelidir.

Eksik kayıt, yetersiz malzeme demektir. Sağlık Kuruluşunun sonraki aylara ilişkin malzeme ihtiyacının hesaplanması ve malzeme temini, kayıtlara geçen bilgilere dayanılarak yapılmaktadır.