Afetlerde Uzaktan Algılama, CBS ve GPS

Afetler için ileri teknoloji, bilgi, haberleşme ve uzay ürünlerinin kullanılması hem afet öncesinde olası afetlerin tespiti ve gerekli önlemlerin alınabilmesi, hem afet esnasında ve sonrasında afetin etkilerinin gözlemlenmesi ve analiz edilmesi hem de arama ve kurtarma faaliyetlerinin daha etkin yürütülebilmesi açısından oldukça önemlidir.

Belli uzaklıklara yerleştirilmiş cihazlar aracılığıyla, çeşitli ölçüm ve kayıt teknolojileri kullanarak herhangi fiziksel bir temasta bulunmadan yeryüzündeki ilgilenilen bölge veya nesne hakkında bilgi elde etme ve bunları analiz etme olarak tanımlanan uzaktan algılama, konuma dayalı gözlemlerle elde edilen büyük hacimli coğrafi verilerin; toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekânsal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünü olarak tanımlanan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Dünya’nın her yerinde kesintisiz konum veren sistemler olarak tanımlanan Küresel konum belirleme sistemleri (GPS) afetlerde kullanımı açısından etkili olan ürünlerdir.

Uzaktan algılama cisimlerin elektromanyetik yansıma özelliklerinin kullanılarak görüntüleme yapılması olup birçok olayın yanı sıra afetlerin gözlemlenmesinde de oldukça önemli bir yere sahiptir. Uzaktan algılayıcılarda en temel elemanlardan biri radyometredir. Yerden ışın yansıtan cisimlerin yaydığı ışını algılamak için geliştiren cihazlara radyometre adı verilir. Yer platformlarında, radyometre cihazları yerde monte edilmiş sistemlere yerleştirilirler. Hava platformları, uçaklara monte edilen uzaktan algılama sensörlerinden oluşan sistemlerdir. Uzay platformları, uzaya gönderilmiş olan uydulara monte edilmiş sistemlerdir. Genellikle hiperspektral veya multispektral görüntüleme için oldukça sık kullanılmaktadırlar. Ayrıca GPS sistemleri de uzay platformlarına yerleştirilmektedirler.

Uzaktan algılama, algılayıcıların çalışma prensiplerine göre aktif ve pasif algılayıcılar olarak ikiye ayrılır. Pasif algılayıcılar, enerji kaynağı olarak Güneşi kullanırlar. Aktif algılayıcılar, algılayıcının kendi kaynakları ile yaptığı algılamadır. Pasif algılayıcılarda algılamanın gece veya gündüz yapılması başarı açısından önemliyken aktif algılayıcılarda önemli değildir.

Çoğunlukla uydulardan faydalanılan bu sistemlerde yeryüzü ile ilgili hayati bilgiler elde edilebilmektedir. Coğrafi bilgi sistemleri de yine uzaktan algılama ile elde edilen verilerin coğrafi bilgiye dönüştürülmesi esasına dayanmaktadır.

GPS'lerden faydalanılarak bu sistemlerin hem görüntü hem de lokasyon bilgileri sağlanıp afet takibinde önemli veriler elde edilebilmektedir.

Günümüzde, özellikle mobil uygulamaların da yaygınlaşmasıyla beraber GPS kullanımının artması, bu teknolojilerin çok daha etkin ve yaygın bir biçimde kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır.