Acil Durum ve Afet Yönetimi Terimleri ve Tanımlamaları

Afet Yönetimi Terimleri

Konuya başlarken afet yönetiminin ne olduğunu anlamak diğer konulara ışık tutacaktır. Bu konu başlığı altında afet yönetimi ve bütünleşik afet yönetimi terimlerine bakmak gerekir.

Afet yönetimi (İng. disaster management), Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afet sonucunu meydana gelen olaylara zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edilmesi ve afetten etkilenen topluluklar için daha güvenli ve gelişmiş yeni bir yaşam çevresi oluşturulabilmesi için toplumca yapılması gereken topyekûn bir mücadele süreci olarak tanımlanır.

Kriz;Bir mekanizmanın mevcut konumunu ve gelecegini etkileyen hiç beklenmeyen bir anda ortaya çıkan ve genelde önlem anlınmakta geç kalınan olumsuz bir durumdur.Bu durumun yönetilmesine kiriz yönetimi denir.

Risk;bir olayın belirli koşul ve ortamlarda doğurabileceği can mal,ekonomik ve çevresel gibi değerlerin kaybının gerçekleşme olasılığıdır.

Bütünleşik afet yönetimi (İng. integrated disaster management), afetlerle baş edebilen, dayanıklı ve dirençli bir toplum oluşturmak için tüm tehlikeleri dikkate alan, afet yönetiminin önleme, zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarında yapılması gereken çalışmalar ve alınması gereken önlemleri, toplumun tüm güç ve kaynaklarını kullanarak gerçekleştirebilen bir yönetim süreci; entegre afet yönetimi olarak ifade edilir.

Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (AADYM) (İng. disaster and emergency management centre), afet ve acil durumlarda müdahalenin koordine edildiği, 24 saat esasına göre çalışan, kesintisiz ve güvenli bilgi işlem ve haberleşme sistemleri ile donatılan merkez olup bakanlıklarda operasyonel işlerin yürütülmesinde yerel düzeyde ise il afet yönetim merkezleri ve yerel düzey hizmet grubu operasyon merkezleri olarak karşımıza çıkarlar.

Afet yönetimi süreci (İng. disaster management process), bir afet olayını izleyen ve bir sonraki afete kadar birbirini takip eden afete müdahale, iyileştirme, yeniden inşa, zarar azaltma ve afete hazırlık aşamalarının tümüdür.

Acil çağrı merkezi (İng. emergency call centre), kullanıcıların veya acil durum algılayıcı cihazların acil yardım talebinde bulunmak amacıyla acil yardım çağrı hizmeti numaralarına doğru yapacakları çağrılara cevap vermekle yetkili kurum veya kuruluş olarak tanımlanır.

GAMER Güvenlik ve Acil Durumlar Kordinasyon Merkezi Güvenli ülke, güvenli toplum için etkin koordinasyon vizyonu ileAcil durumlarda güvenlik hizmetlerinin etkin biçimde yürütülmesi koordinasyon sağlanması amacıyla 22/12/2016 tarihli İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezinin 2016/27 sayılı genelge ile kurulmuştur.

Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (ing. The United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, veya kısa adıyla OCHA) Birleşmiş Milletler bünyesinde etkinlik gösteren, iç savaş ve doğal afet gibi ivedi eylem gerektiren durumlar karşısında nasıl davranılacağının belirlenmesi amacıyla oluşturulmuş örgüttür. 19 Aralık 1991 tarih ve 46/182 sayılı Genel Kurul kararıyla kurulmuş olup merkezi New York ve Cenevre'dedir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Grubu'nun gözlemci üyelerinden biridir.

Hazırlık ve Planlama Terimleri

Ülkemizde afet ve acil durumlara hazırlık ve planlama aşamalarında bilinmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Afet planlamasında en önemli kavram afet senaryosudur. Afetin etki derecesinin bilinmesi ve buna göre organizasyonun yapılması gerekir.

Afete hazırlık ( ing. Disaster preparedness), afetlere zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmek için afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, erken uyarı sistemlerinin kurulması

Afet tehlike haritası (İng. disaster hazard map), deprem, sel, çığ, heyelan, kuraklık, tıbbi jeolojik faktörler, tehlikeli maddeler, sanayi tesislerinden kaynaklanan tehlikeler gibi farklı türdeki doğa, insan ve teknoloji kaynaklı olayların oluşum sıklığının ve hızının, etki süresi ve dönemlerinin, etki alanlarının, yaygınlık ve şiddet derecelerinin olabilirliğini ortaya koyan belirli ölçütlere göre hazırlanmış haritalardır.

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) (İng. The Turkish Catastrophe Insurance Pool) zorunlu deprem sigortası teminatı sunmak amacıyla 27 Eylül 2000 tarihinde 587 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuş, Mayıs 2012’ de 6305 sayılı Kanun hâline dönüştürülmüş, kâr amacı gütmeyen kamu kurumudur.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) (İng. Turkey National Response Plan), tüm afet türleri ve ölçeğine uyarlanabilir, esnek ve modüler yapıya sahip ulusal ve yerel boyutta müdahale çalışmalarının nasıl yürütüleceğini açıklayan ulusal ölçekli plan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) (İng. The Turkish Catastrophe Insurance Pool) zorunlu deprem sigortası teminatı sunmak amacıyla 27 Eylül 2000 tarihinde 587 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuş, Mayıs 2012’ de 6305 sayılı Kanun hâline dönüştürülmüş, kâr amacı gütmeyen kamu kurumudur.

Afete maruz bölge kararı (İng. judgment of disaster -prone area), Cumhurbaşkanlığı Kabinesince, olmuş veya olması muhtemel afetlerden etkilenen veya etkilenebilecek durumda olan ve sınırları tespit edilerek haritalanan yapı veya ikamet için yasaklanmış alanları belirlemek üzere alınan karardır

Müdahale Terimleri

Özellikle afete müdahale, can kurtarmaya yönelik faaliyetleri ihtiva eder. İlk 72 saat altın saatler olup can kurtarılması adına en önemli dönemdir. Müdahale terimlerinin iyi kavranması hayatta kalma ve can kaybının önlenmesi açısından çok önemlidir. Afetlere müdahale uzman ekiplerce yapılmakta olup genelde AFAD arama kurtarma ekipleri ve sağlık ekipleri ön plandadır. Afetler küçük alanlarda olabileceği gibi bölgeselde olabilir

Afete müdahale (İng. disaster response), afetin oluşundan hemen sonra başlayıp afetin yol açtığı kayıp ve zararların büyüklüğüne bağlı olarak 1 -2 aylık süre içinde gerçekleştirilen tüm faaliyetlere verilen genel addır.

Afet müdahale ekibi (İng. disaster response team), afete müdahale ve acil yardım çalışmalarında görev almış veya alması planlanmış resmî veya özel tüm kurum ve kuruluşlara ait, özel eğitimli kişilerden oluşan gruptur

Arama ve kurtarma (İng. search and rescue), afet nedeniyle güç durumda kalmış insanların, özel olarak eğitilmiş ve donatılmış resmî veya özel ekipler tarafından aranması, bulunması ve kurtarılmasına yönelik çalışma olarak ifade edilmektedir.