Toplumsal Düzen Kuralları ve Hukuk Kuralları

Sosyal varlık olan ve toplumsal yaşam sürdüren insanların yerine getirmek zorunda oldukları görevleri ve kullanacakları yetkileri belirten kurallara, sosyal düzen kuralları denilmektedir. Bunlar din, ahlak, zaman zaman moda, hukuk ve örf ve âdet kurallarıdır. Din sadece insanla inandığı arasındaki ilişkiyi düzenlemez, insanın insanla ve toplumla olan ilişkileri konusunda da kurallar içerir.

Din Kuralları

Din kuralları hukukun kaynağı olmalarının yanı sıra günümüzde hukukun karar verme mekanizmasını da etkilemektedir. Ancak hukuk, kendi amaçlarına ve laiklik ilkesine ters düşmediği takdirde dini uygulamalara izin vermektedir.

Ahlak Kuralları

Bireylerin ve toplumun belirli davranışlarını toplumun kendi içerisinde iyi veya kötü olarak nitelemeleri esasına dayanan ahlak kuralları, din kuralları ile iç içedir. Ancak ahlak kurallarının yaptırımını içinde yaşanılan toplum belirler ve uygular, ilahi kudrete bırakmaz. Ahlak bireysel ve toplumsal ahlak olarak ikiye ayrılır. Bireylerin insan davranışları hakkındaki değer yargıları bireysel ahlakı oluşturur. İnsanların birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen manevi nitelikteki kurallar ise toplumsal ahlak kurallarıdır.

Örf ve Âdet Kuralları

Belirli davranış biçimlerinin toplumda yerleşmesi ve bu davranışların tekrarlanmasının zorunlu olduğu inancının yaygınlaşmasıyla örf ve âdet kuralları oluşur. Bir davranış biçiminin örf ve âdet kuralı olarak kabul edilebilmesi için taşıması gereken koşullar kesinlik, ahlaka uygunluk, süreklilik, eskilik, genel inanç, kanuna ve hukuk sisteminin genel esaslarına aykırı olmamak şeklinde sıralanmaktadır. Bu şartların tamamının bir arada bulunması gerekmemekle birlikte süreklilik, genel inanç ve hukuka aykırı olmama koşullarının varlığı mutlaka aranmalıdır.

Moda Kuralları

Toplumlar belirli dönemlerde farklı yaşam tarzı ve davranışlar geliştirebilir ve bu tarzlara uygun olarak hareket edebilirler. Yaşam tarzlarının dönemsel olarak toplum üzerinde düzenleyici bir etki yaptığı izlenir. Bireyler bu tarza uygun olarak yaşamaya gayret eder ve bu modayı oluşturur. Moda olabilme de yenilik, değişiklik gereksinimi, toplumsal beğeni, belli bir süre içerisinde etkinliğini devam etmesi önemlidir.

Hukuk Kuralları

Bireylerin toplumla, birbirleriyle ve devletle ilişkilerini, haklarını, ödevlerini düzenleyen ve uyulması kamu gücü ile sağlanan kurallara hukuk kuralları denir. Din, ahlak, örf ve âdet kurallarının yetersiz kalması, hukuk düzenini geliştirmiştir. Hukuk kurallarını diğerlerinden ayıran temel özellik, hukuka aykırı davranışların kamu gücü tarafından belirlenen yaptırımlarla karşılaşmasıdır. Ayrıca hukuk kuralları, diğer sosyal düzen kuralları gibi zaman içinde oluşmamakta, yetkili kamusal organlar tarafından yapılmaktadır.

Toplumun düzeni, güvenliği, eşitliği ve özgürlüğü hukuk kurallarıyla sağlanır. Ülkenin siyasal, sosyal ve ekonomik yapısı hukuk kurallarıyla düzenlenir. Toplumsal ilişkileri düzenlerken bireysel yararlarla, kamu yararı arasındaki dengenin korunması, bireylere azami özgürlük tanınması hukuk düzeninin gelişmişliğinin göstergesidir.