Adli Sosyal Hizmetin Amacı ve Adli Sosyal Hizmet Uzmanının Rol ve İşlevleri

Adli sosyal hizmet alanında yaşanan tarihsel dönüşüm içerisinde 1900’lü yılların başında daha çok bireyi suçlayan, davranışının tüm sorumluluğunu bireye atfeden bir yaklaşım ve bu yaklaşıma bağlı olarak da klasik cezalandırma uygulamaları çok yaygındı.

Sosyal hizmet mesleği ilk kez suç adalet sisteminin içinde, 19. yüzyılın sonlarında yayımlanan çocuk mahkeme kanununda görülmüştür. Bu kanun; suçlu, ihmal edilmiş ve bağımlı çocuklar ile ilgili tüm davaları bir yargı hakkı altında birleştirmiştir.

Bu nedenle 1960’da suçluların rehabilitasyonunda doğru müdahale anlayış merkezinin oluşması gibi, sosyal hizmet mevcudiyeti ve görüş alanı da gelişmiştir.

Toplum içindeki birçok rehabilitasyon hizmeti yerini, ev hapsi, arttırılmış denetim, para cezası, tazminat gibi bireysellikten uzak, daha çok toplumsallıkla ilişkili müdahalelere bırakmıştır.

Sosyal hizmetin insancıl prensipleri, suçluların adalet sisteminde tedavi edileceklerini ummaları gerektiğinin altını çizmektedir. Bu, özellikle hapsedilmiş, ruh sağlığı bozuk olan hasta mahkûmlar ile ilgilidir ve bunların sayıları giderek artmaktadır.

Sosyal hizmetin amacı doğrultusunda işlevselliği, çok yönlü ancak bütünleştirilmiş bir yaklaşımı gerektirmektedir. Güncel kullanımıyla generalist yaklaşım olarak tanımlanan bu bakış açısı çerçevesinde mesleki fonksiyonlar; danışmanlık, kaynak yönetimi ve eğitim olarak sınıflanmaktadır.

Danışmanlık sürecinde sosyal hizmet uzmanı, birey, aile, grup, organizasyon ve toplumların fonksiyonelliklerini geliştirecek alternatifleri araştırırken, yetkin kılma, yönlendirme ve planlayıcılık rollerini üstlenir.

Kaynak yönetimi fonksiyonu kapsamında sosyal hizmet uzmanı, müracaatçılar için olası kaynakları araştırmanın yanı sıra mevcut kaynakların aktif kullanımını sağlar. Bu fonksiyonu yerine getirme sürecinde, müracaatçı sistemiyle kaynaklar arasında bağlantı kurma ve savunuculuk rollerini, ara buluculuk rolünü, eylemci rolünü ve katalizör rolünü üstlenir.

Eğitimcilik fonksiyonu kapsamında, sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı sistemi arasında güçlendirmeye ilişkin bilgi aktarımı söz konusudur. Uygulama sürecinde öğretme rolü, eğitim rolü ve toplumsal bilgilendirme rolü gündeme gelmektedir.

Adli sosyal hizmet eğitiminde genel hedef; öğrenciye sınıfta fırsat sunmak ve alanda deneyimleyerek öğrenmesini sağlamak olmalıdır. Disiplinler arası iş birliği oluşturmak amacıyla; öğretim, araştırma, toplum hizmeti gibi güçlü akademik alanları etkileyen adalet sosyal hizmeti için, yeni eğitim modelleri geliştirmelidir.

Sosyal hizmet, geleneksel bir takım çalışmasına, hemşire, eğitici, sağlık personeli, psikiyatrist, psikolog, avukat ve asker ile hizmet koordinasyonuna sahiptir.

Ceza adaleti alanında çalışan sosyal hizmet uzmanları, hukuk bilgisine, adli sosyal hizmet uygulamalarının bilgi, beceri ve değerlerine sahip olmalıdır. Alanda, sosyal hizmete katkısı henüz kabul edilmeyen ve kalıpları henüz tanımlanmamış olan yeni hizmetlerle çalışmaya yetenekli sosyal hizmet uzmanlarına ihtiyaç vardır.

Adli alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarının olası rol ve sorumlukları arasında; danışmanlık, rapor yazımı, vaka yöneticiliği, araştırma ve değerlendirme, savunculuk ve bilirkişilik yer almaktadır.

Sosyal hizmet uzmanları, çocuk adalet sisteminde çocuk şartlı tahliyesi konusunda, toplum çalışmacısı, tedavi uzmanı olarak ,şiddet içerikli çocuk problemlerini çözmek üzere meslekler arası bir yaklaşımla çalışabilirler. Sosyal hizmet uzmanları aynı zamanda çocukların özgürlüklerinden yoksun bırakılmamaları için savunuculuk rolü üstlenirler.