Etik-Ahlâk -Hukuk İlişkisi

Hukuk Ahlâk İlişkisi

Hukuk felsefesinin en önemli sorunlarından biri, ahlâk ile hukuk arasında ne tür ilişkinin olduğudur. Her şeyden önce hukuk gibi ahlakın da buyurma ve yasaklama niteliğine sahip olduğu bir gerçektir.

Bireylerin söz verdiklerinde sözlerini tutmaları, sözleşme hükümlerine uygun hareket etmeleri aynı zamanda ahlâkî birer ödev olarak kabul edilmektedir. Benzer bir şekilde devletlerin antlaşmalara bağlı kalmaları da ahlâkî bir ödevi ifade etmektedir. Kaldı ki bizzat hukuk kurallarının bazı ahlâkî ilkeleri kapsadığı da bir gerçektir. Bireyin özel ahlak anlayışına ters gelse bile hukuk kuralına uyma zorunluluğu veya yükümlülüğü pozitif hukukun temel kuralıdır.

Hukuk ve ahlak arasındaki ilişki, üç temel yaklaşımla ortaya konulur: Hukuk idesi ve ahlaka uygunluk yaklaşımı, ahlaka, insanlık ve adalet ilkesine aykırılık yaklaşımı ve minimum etkinliğe sahip normlar sistemi yaklaşımıdır.

Hukuk Ahlak İlişkisinin Teorik Temelleri

Hukuk ve ahlak ilişkisinin teorik temeli konusunda da dört önemli görüş bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Boistel’ in hukukun genel felsefe açısından incelenmesi gerektiğini, onun temelinin fayda, uygunluk veya elverişlilik gibi varsayımlara bağlı bir temel olmadığını fakat adalet gibi mutlak bir kategoriyi ifade ettiğini ileri süren ahlâkî ödev kavramıdır. İkincisi, Renard ’ın hukukun, özellikle de doğal hukukun, toplumsal ahlaktan başka bir şey olmadığını dile getiren ilerleyici içerikli doğal hukuk kavramıdır.

Üçüncüsü, Leibniz ’in hukuk, akıl sahibi varlıklar toplumunun yetkinliğiyle ilgili olup aynı zamanda ahlakın gerçekleştirme aracıdır şeklinde ifade edilen yetkinlikçi ahlak anlayışı üzerine hukuk düşüncesinin yerleştirilmesi gerektiğini savunan görüşüdür.

Dördüncüsü, J. Dabin’in genel olarak insan açısından ve erdemler arasında bir ayrım yapmaksızın göz önüne alınan ahlâkî hukuk ve genel yarar veya ortak iyi bakımından yaptırımla desteklenmiş hukuki hukuk kavramıdır.

Ahlak ile hukukun ortak formu, iyi düşüncesinde yoğunlaşmaktadır. Hukuk ile ahlak arasındaki ilişkiyi şu kabuller çerçevesinde temellendirmek mümkündür: Hukuk ile ahlak arasında konu ve içerik birliği olabilir, ahlakın gerçekleşmesinde hukukun önemi vardır ve ahlak hukuka uygun davranışı destekleyebilir. Hukuk -Ahlak değer düzeniyle örf ve âdet arasında,

a. yapı birliği bakımından,

b. normların birbirlerini tamamlaması bakımından,

c. iç niyet (vicdan) etkeni bakımından,

d. kaynakların birliği bakımından önemli bir bağlantı mevcuttur.

Hukuk ve Ahlak İlişkisi Tartışmasında Ulaşılan Sonuçlar

Netice olarak hukuk ve ahlak ilişkisinde şu sonuçlara ulaşılmıştır:

1. Hukuk ve ahlak etik değer düzenine aittirler.

2. Hukuk ve ahlak sujeye (özneye) ilişkindirler.

3. Hukuk ve ahlak özgür iradeye yöneliktirler.

4. Hukukta zorlayıcılık ahlakta vicdanın buyruğu söz konusudur.

5. Meşruluk ve zorunluluk bakımından ahlak ve hukuk birliği tartışılabilir.

6. Hukuk ve ahlak aynı değeri içerirler.

7. Hukuk ve ahlakın uygulanma birliği söz konusu olabilir.