Etik Kavramı

Ahlâk Nedir?

İnsanların davranışlarını ve karşılıklı ilişkilerini düzenlemek amacıyla oluşturulmuş eylem kuralları, normlar bütünü ve değerler sistemine ahlâk denir.

Etik Nedir?

Etik ise ahlâkın temellerini felsefi açıdan ele alıp sorgulayan, ahlâk üzerine felsefi yöntem ve kavramlarla düşünen, insanların eylemlerini felsefî bir bakış açısıyla izah ederek değerlendirmeye çalışan disiplindir.

Ahlâk felsefesi ya da etik, felsefenin değerleri konu edinen değerler felsefesi çerçevesinde ele alınıp incelenmektedir.

Ahlâk

Çok eski çağlardan beri, aklın bilme ve eyleme amaçlı olarak kullanımını göz önünde tutarak, teorik akıl ve pratik akıl ayrımı yapılagelmiştir. Teorik akıl, nesne ve olgulara yönelik olarak, bilen, gözlemleyen, ilişki kuran akıldır. Pratik akıl ise tasarımlar yapan, amaçlar koyan, seçim ve tercihlerde bulunan, koyduğu amaca uygun araçlar yapan ve tüm bunlarla ilişki içerisinde eylemi yönlendiren akıldır. Her insan topluluğunda, her toplumda, her tarihsel dönem ve her kültürde insanlar, bu gibi buyurucu nitelikte ve bir olması gerekeni ifade eden şeyler altında iyi veya kötü olarak adlandırılan eylemlerde bulunurlar. Her insan topluluğu bu türden eğilim, düşünce, inanç, töre, alışkanlık, geleneklerin ve bunlarda içerilmiş olan değer, buyruk, norm ve yasakların meydana getirdiği görünmez bir ağ içinde yaşar. Herkes daha doğar doğmaz, öyle bir ağ içinde yaşamaya başlar ve daha sonra bunların yönlendirmesi altında eylemlerde bulunur. İşte, tek kişinin veya bir insan topluluğun belli bir tarihsel dönemde belli bir türden eğilim, düşünce, inanç, töre, alışkanlık, görenek vb. ve bunlarda içerilmiş olan değer, buyruk, norm ve yasaklara göre düzenlenmiş ve bu hâliyle gelenekleşmiş, yerleşmiş yaşama biçimine ahlâk denir.

Değerler Felsefesi

Değerler felsefesi genel olarak olayları, nesneleri sahip oldukları veya temsil ettikleri değerleri açısından inceleyen felsefi soruşturma alanıdır. Değerler, nesnel olmaları, öznel olmaları ve ilişkisellikleri bağlamında ele alınıp incelenir. Değerlerin evrensel mi yoksa göreceli mi oldukları sorunu da göz önünde bulundurularak etikte görecelik ve evrensellik kavramları karşımıza çıkmaktadır.

Etiğin ve dolayısıyla ahlâki ilkelerin her bir insan için ayrı bir değere ve bağlayıcılığa sahip olduğunu iddia eden görüş etik göreceliktir. Felsefe tarihinde etik göreceliğin ilk ve en önemli temsilcileri sofistlerdir. Diğer taraftan etiğin herkes için geçerli, evrensel birtakım ilkelere dayandığını öne süren görüş ise etik evrenselciliktir. Etik evrenselciliği savunan ilk filozoflar ise Sokrates ve Platon’dur.

Etik Bir Eylemin Temellendirilmesi

•Etik bir eylemin temellendirilmesi üç şekilde yapılmaktadır: İnsan eylemlerinin arkasında, doğada olduğu gibi belli doğal yasaların bulunduğunu öne süren kozmolojik temellendirme, eylemlerin tanrısal bir iradeye dayalı olarak temellendirilmesi gerektiğini savunan dinsel/teolojik temellendirme ve insanın kendisinden hareketle yapılan, doğalcı ve tinselci olarak ikiye ayrılan antropolojik temellendirmedir.

Etiğin Temel Sorunları

Etiğin temel sorunları da üç başlık altında toplanmaktadır: Sırasıyla 'neyi seçmeliyim?', 'ne yapmalıyım?' ve 'neyi istemeliyim?' sorularına verilecek olan cevaplarda öne çıkan; en yüksek iyi, doğru eylem ve irade özgürlüğü sorunudur.