Acil Birimde Kullanılan Kod Sistemleri
Çok sayıda insanın bulunduğu yerlerde bu topluluğa yönelik sosyal hadiselerin oluşması kaçınılmazdır. Bu sebeple meydana gelebilecek bu tür hadiselere yönelik güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bütün dünyada ve Türkiye'de bu konu ile ilgili oluşturulan çeşitli kod sistemleri bulunmaktadır. Acil Birimde kullanılan kod sistemleri, hastanede meydana gelebilecek acil bir takım durumlarda uzman personelin tepki vermesine ve problemi çözmesine imkân veren kurumsal yanıt verme sistemleridir. Bu acil kod durumlarının ana amacı olay anında en kısa sürede yapılması gerekenler için ortak bir kurum anlayışı sağlamaktır. Bu suretle meydana gelen acil olaylarda sağlık çalışanlarının ya da hastanede bulunan hasta, hasta yakınlarının ya da diğer çalışanların zarar görmemesi amaçlanır. Bazı durumlarda insanların zarar görmesi engellenemeyebilir; bu durumlarda da görecekleri zararın azaltılması amaçlanır. T.C. Sağlık Bakanlığı Performans ve Kalite Dairesi Başkanlığı’nın çalışmaları ile ülkemizde hizmet kalite standartları kapsamında, 2008 yılında erişkin resusitasyonu için mavi kod uygulaması başlatılmıştır. Hemen sonrasında 2009 yılında çocuk kaçırma için pembe kod, 2011 yılı Temmuz ayında ise sağlık çalışanına yönelik beyaz kodun da hayata geçmesi ile 3 farklı renkli kod uygulaması başlatılmıştır. Buna göre çağrı numarası, mavikod için 2222, pembe kod için 3333, beyazkod için 1111 olarak tespit edilmiş olup, Türkiye’de bulunan Sağlık Bakanlığına ait hastaneler ile devlet ya da vakıf üniversite hastaneleri ile özel hastanelerde oluşturulan kalite standartları gereği aynı acil çağrı numaraları kullanılmaktadır. Renkli kodlar, belirlenmiş olan acil duruma göre; hastane çalışanlarını haberdar etmekte, risk durumunda iletişime olanak tanımakta, kısa ve net mesaj vermekte, doğru müdahale için zaman kazandırmakta, panik oluşmasına engel olmakta, acil durumlara hazırlıklı olmayı mümkün kılmakta, hasta ve çalışan güvenliğini sağlamaktadır. Günümüz de yaygın olarak kullanılan kod sistemleri ise daha modern bir yapıya kavuşmuştur. Bütün kod sistemlerinin işlevini üstelenen ve hastane santraline bütünleşmiş bir beyin bütün kodlar için esas fonksiyonel ünit olarak çalışmaktadır. Sistem hastane santralına bağlı herhangi bir telefondan standart bir numaranın aranması ile tetiklenmektedir. Bu çağrı sonucunda santrala entegre edilmiş olan sistemin beyni tarafından ilgili kod elemanlarının her birisinde bulunan çağrı (pager) cihazına bir uyarı gönderilmektedir. Bu otomatik işleyen bir sistem olup çok kısa bir süre içerisinde uyarı oluşturmaktadır. Sonuçta ekip süratle olay yerine ulaşmakta, olay yerine ulaşır ulaşmaz aynı telefondan aynı numarayı çevirmek suretiyle çağrıyı sonlandırabilmektedir. Bu çağrı sonlandırması da çağrıya kaç dakikada ulaştıklarının bilgisini de sisteme kaydetmiş olmaktadır. Hastaya gerekli müdahale yapılıp, gerekli durumlarda hastalar servis ya da yoğun bakıma yatırılır. Bakım süreci tamamlandıktan sonra kayıt süreci başlar. Kayıt sürecinden ekibin lideri olan doktor sorumludur. Kayıt işlemleri için hastanede mevcut herhangi bir bilgisayardan sistemin yazılımına erişim sağlanarak olayla ilgili bilgiler raporlanmak suretiyle çağrı başlangıcında açılmış olan kayıt yazılan bu raporla sonlandırılmaktadır. Sağlık kurum ve kuruluşlarında hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanması ve korunmasına ilişkin usul ve esaslar hakkında tebliğ 29 Nisan 2009 Çarşamba tarihli resmi gazetede 27214 sayı ile yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu tebliğde 16. maddede mavikod, 17. maddede pembe kod ve 18. maddede beyaz kod ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır. Temel yaşam fonksiyonları (solunum, dolaşım) risk altında olan veya durmuş bulunan bireylere gerekli müdahalelerin yani Cardio Pulmoner Resusitasyon (CPR)’ un yapılabilmesi için “mavi kod” uygulaması gerçekleştirilir. Bu amaçla tabip, hemşire, anestezi teknisyeni, hizmetli ve güvenlik görevlisinden oluşan bir ekip kurulur.Yeni doğan / bebek / çocuk kaçırılması veya kaybolması durumlarına karşı önlem almak ve bebek güvenliğini sağlamak amacıyla “pembe kod” uygulaması gerçekleştirilir. Sağlık kurum veya kuruluşu tarafından, fiziksel saldırılara karşı gerekli tedbirler alınır ve prensipler beyaz kodla belirlenir. Sarı kod; Bomba tehdidi için, turuncu kod; kimyasal veya zararlı madde sızıntılarına karşı, kırmızı kod; yangın tehlikesine karşı, yeşil kod kaçan tehlikeli hastalara karşı, grikod silahlı kişiler ve rehine durumlarına karşı kullanılmaktadır.