Solunum Sistemi Hastalıklarında Acil Bakım

Solunum yaşamın temelini oluşturur. Bu nedenle yaşamak nefes almak olarak değerlendirilir. Solunum güçlüğü ise yaşam güçlüğünü düşündürür. Solunuma ilişkin bir sıkıntı söz konusu olduğu zaman günlük yaşam aktvitelerimizin tümü etkilenir. Solunum problemi bireyi korkutur, paniğe kapılmasına ve dahası ölüm korkusu hissetmesine neden olur.

Solunum sistemi üst ve alt solunum yollarından oluşur ve ventilasyondan yani soluk alıp vermekten sorumludur. Üst solunum yolları (burun, farenks, larenks ve trakeadan oluşur) solunan havayı ısıtır, nemlendirir ve yabancı maddelerden temizler. Alt solunum yollarını oluşturan bronşlar ve akciğerler gaz alışverişini gerçekleştirir. Gaz alışverişi oksijenin kan yoluyla dokulara iletilmesi ve karbondioksit gibi atık maddelerin dışarıya atılmasıdır. Ek olarak solunum sistemi, kanın hidrojen iyon konsantrasyonunu (pH) düzenler, konuşmak için gerekli ses oluşumunu sağlar, mikroorganizmalara karşı vücudu savunur.

Solunum sistemi hastalıkları toplumda sık görülmekle birlikte, solunum acilleri, acil servislerde sık karşılaşılan durum olup acile başvuru nedenleri arasında üçüncü sırada yer almaktadır.

Solunum sistemi acilleri arasında en sık obstüriktif solunum sistemi hastalıkları; KOAH, Astım, Pnömoni, Pulmoner Tromboembolizm, Akut Akciğer Ödemi, Kor Pulmonale, Ampiyem, Plörezi görülmektedir.

KOAH; kronik bronşit ve amfizeme bağlı olarak gelişen kronik, geri dönüşümsüz ve ilerleyici olan hava akımı kısıtlanması ile karakterize bir hastalıktır. Bu hastaların acil bakımındaki temel amaç hava yolunun devamlılığını sağlamaktır.

Astım; bronşiyal düz kasların kasılması sonucu solunum yollarında obstrüksiyona neden olan ve ataklar hâlinde seyreden inflamatuar bir hastalıktır. Tedavi ve bakımın amacı akut dönemde bronkospazm, ödem ve hava yollarında artmış mukus sonucu oluşan solunum problemlerini ortadan kaldırmaktır.

Pnömoni; akciğer dokusunun akut enflamatuar hastalığıdır. Pnömoni nedeni ile acil servise başvuran hastalarda, tedaviye gecikmeden başlanması, özellikle yaşlı hastalarda prognozu olumlu yönde etkileyebilmektedir. Tedavi ve bakım pnömoninin nedenine göre değişkenlik göstermektedir.

Pulmoner Tromboembolizm; pulmoner emboli, vücudun herhangi bir yerinde oluşan pıhtının koparak kan akımı ile akciğerlere gitmesidir. Acil bakımında amaç, damardaki perfüzyonu tekrar sağlamak, trombüsün progresyonunu ve embolizasyonunu durdurmaktır.

Akut akciğer ödemi; kalp yetersizliğine bağlı olarak dolaşımın aksamasıyla, akciğer de oluşan sıvı birikimine akciğer ödemi, sonuç olarak da dispnenin eşlik ettiği tabloya akut akciğer ödemi tablosu denir. Akciğer ödemi tedavi edilmediği takdirde ölümcüldür. Akut akciğer ödeminde tanı konur konmaz tedavi gerekir. Tanının zor olduğu durumlarda, tanı tedaviye alınan cevap ile de konulabilir. Akut akciğer ödeminde tedavinin amacı: Hipoksiyi azaltmak, kalbe venöz dönüşü azaltmak, fizyolojik ve mental durumu düzeltmek, kardiyo-vasküler fonksiyonları iyileştirmektir.

Kor Pulmonale; doğumsal kalp hastalığı veya sol kalp hastalığı bulunmadan akciğerlerin yapı veya fonksiyonunda meydana gelen bozukluğa bağlı olarak gelişen sağ ventrikül büyümesine kor pulmonale denir. Tedavinin temel ilkesi hastanın ventilasyonunu geliştirmek, kalp ve akciğer hastalıklarını tedavi etmektir.)

Ampiyem; akciğer ile kaburgalar arasındaki boşlukta (plevral boşluk) iltihaplı sıvı (cerahat) toplanması durumudur. Tedavi; plevra boşluğundan alınan sıvının incelenmesi sonucunda uygun antibiyotik seçimi ve tüp torakostomi uygulanarak sıvının drenajı ile sağlanır.

Plörezi; plörezi veya plöral efüzyon, akciğerleri çepeçevre saran zarların arasında sıvı toplanmasıyla sonuçlanan hastalıkların genel ismidir. Tedavi hastalığın altında yatan sebebe göre değişir. Tedavide amaç göğüs tüpü drenajı ya da torasentezle plevral boşluktan mayinin uzaklaştırılması ile hastanın rahatlaması ve klinik bulgularının azaltılmasıdır.

Solunum sistemi hastalıkları nedeni ile fiziksel, sosyal ve ekonomik sorunlar ortaya çıkabileceğinden, bu hastalıkların önlenmesi, erken tanı ve tedavisi çok önemlidir.