Olay Yeri Yönetimi

Başbakanlık Afet ve Acil Durum (AFAD) Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) göre afetlerden korunma ve planlamada, diğer bir deyişle afet öncesi çalışmaların büyük bir kısmından ilgili birimleriyle birlikte sorumlu olan bakanlıklar kendi sorumluluğundaki afetler ile mücadele çalışmalarının koordinasyonunda ülkemizde ilk sırada gelen diğer kurumdur .

Türkiye’de afetlerin öncesi, anı ve sonrası ile ilgili birçok farklı kurum ve kuruluş bulunmaktadır. Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ve buna bağlı olarak illerde yapılan Afet Müdahale Planları (AMP) özellikle müdahale ve ön iyileştirmede rol alan kurum ve kuruluşların adlarını, görev ve sorumluluklarını ayrıntılı bir şekilde vermektedir.

Olay Yeri ve Hedefleri

Olay yerinde bazı beklenen durumlar vardır. Bunlardan bazıları: Bilmedik rollerde pek çok yeni oyuncu, büyük bir ilgi ve ilgi ihtiyacı, politik olarak hassas konular, sürekli değişen ihtiyaçlar, hızlı ve anlık karar alma zorunluluğu, zayıflayan ya da kesilen haberleşme, tahmin edilemeyen sonuçlar, hassas halkla ilişkilerdir.

Profesyonel afet müdahale ekipleri, olay yerinde tespit, keşif ve güvenli bölgelerin oluşturulmasıyla acil müdahale çalışmalarına başlarlar. Fakat afetlerden sonra genellikle otuz dakika içinde halk olay yerinde yardımlaşmaya ve arama kurtarma çalışmalarına kendiliğinden başlar. Yerel Afet Gönüllüleri (YAG) ise en geç üç saat için olay yerinde organize olarak acil müdahale çalışmalarına başlarlar. En azından ilk 24 saate kadar ülke çapında bir acil müdahale seferberliği başlatılır veya başlatılması için gerekli olan plan ve hazırlıklar çok önceden yapılır. Olay yerinde can kayıpları zamanla hızla artmakta olduğu için arama ve kurtarma çalışmaları mümkün olduğunca çabuk başlatılır.

Güvenlik Çemberleri

Örneğin kimyasal biyolojik radyolojik nükleer (KBRN) olayın gerçekleştiğine dair bir ihbarı alındığında olay yerinde tespit, keşif ve güvenli bölgelerin oluşturulmalıdır. Bu görev Sivil Savunma veya itfaiyelerce yapılır. Bu ekipler: Keşif ve tespit ekibi, kurtarma ve ilk yardım ekibi veya dekontaminasyon ekibidir.

Olay yerinde ekiplerin güvenli bir şekilde konuşlanması için rüzgâr gibi meteorolojik şartların mutlaka bilinmesi ve takip edilmesi gerekir. Bu nedenle de olay bölgesindeki meteorolojik şartları belirli aralıklarla ve gerektiği zamanlarda olay yeri amirine ve ekip sorumlularına bildirmek üzere, soğuk bölgede kurulacak olan kontrol karargâhında yeterli korunma ve hizmet donanımına sahip bir meteoroloji uzmanı da görevlendirilir.

Olay sabotaj veya terör eylemi olarak ortaya çıkmışsa müdahaleyi geciktirmek veya engellemek amacıyla, çeşitli bombalı tuzaklar kurulmuş olabilir. Bu durumda kurtarma faaliyetleri başlatılmadan önce, uygun korunma donanımına sahip bomba imha ekiplerince bölgenin temiz olup olmadığının kontrol edilmesi ve olay yerine girişlerin sınırlandırılması gerekir. Diğer bir deyişle olay yeri sıcak, ılık ve soğuk bölge hatları işaretlenir ve kordon altına alınır.

Sıcak bölge (kısıtlı zon) olayın olduğu yerin hemen etrafıdır ve en çok kontamine olmuş alandır. Ilık bölge bir bakıma kontaminasyonun denetim altına alındığı alandır. Dekontaminasyon (bulaştan /bulaşılıktan arındırma) koridorunun oluşturulduğu bölgedir. Soğuk bölge (tedavi ve destek zonu) ise ılık bölge sınırından itibaren bir güvenlik çemberi oluşturulur ve bölgeye giriş çıkışlar kolluk kuvvetlerince kontrol altına alınır.

Olay yeri yönetiminde önemli bir kavramda triajdır. Bu ünitede bu kavram da ele alınmış, nasıl uygulanacağı örneklerle gösterilmiştir. Bazı durumlarda olay bölgesinde kurtarılmayı bekleyen çok sayıda yaralı olabilir. Bu durumda çok hızlı karar vererek öncelikli olanlar belirlenir. Kurtarma sırasında ılık bölgede uygulanan bu işleme triaj yani ‘‘Tıbbi Olmayan Ayırma’’ denir.

Olay Yerinde Kısımlama

Olay yerine birden fazla ekip gelmişse, müdahalenin daha efektif yapılabilmesi için kısımlama yapılmasında fayda vardır. Böylece, her ekibin çalışacağı bir bölge olacaktır ve işler daha hızlı ilerleyecektir.