Olay Komuta Sistemi

Olay Komuta Sistemi (OKS) bir afete karşı müdahalenin “komuta, kontrol ve koordine” edilmesi için model teşkil eder ve olaya müdahalede sorumlu birbirinden farklı kurum ve organların, ortak bir amaç doğrultusunda çalışarak can, mal ve çevreninin korunmasını ve olay dengesini sağlayarak girişim ve gayretlerin koordine edilmesine olanak sağlar. OKS, acil durumlara müdahalede etkinliği artırmak maksimum seviyede verimlilik sağlamak için tecrübe edilerek standartlaştırılmış olan kuralları uygular.

Yönetim Kapsamı

Burada anlatılan OKS yönetim modeli tüm dünya ülkelerinin merkezde ve sahada kullandığı temel planlama ve yönetim anlayışını içerir. Bir kişinin efektif olarak yönetebileceği kişi sayısında yola çıkar.

Geleneksel anlamda kurum ve kuruluşlardaki toplantı ve yönetim tarzının büyük bir U -masa etrafında gerçekleşmesi öngörülür. Bir masanın başında oturan yöneticinin masanın etrafında oturan tüm sorumluları bir afet anında yönetebilmesi çok zor ve hatta mümkün değildir. Yöneticinin bu görevlilerin uzmanlıklarına tek tek sahip olmadığı gibi hepsine ayrı ayrı doğru emirler vermesi ve bu emirlerin zamanında ve doğru yapılıp yapılmadığını takip edebilmesi de mümkün değildir. Türkiye gibi bürokraside uzmanlığın zayıf olduğu ve bürokratların görevde uzun süre kalamadığı ülkelerde bu durum daha büyük problemlere neden olmaktadır.

Organizasyon ve örgütlenme biçimi, her işin kendi gerçeklerine göre farklılık gösterir. Bu konuda en iyi organizasyon biçiminden söz etme olanağı olmadığı için başka bir sektörden organizasyon kopya etmek anlamsız olacaktır. Bu nedenlerden dolayı kurum ve kuruluşlar genel anlamda uzun ya da kısa şeklinde adlandırılan organizasyonlar kurarlar.

Olay Komuta Sistemi

Bu sistemde 5 tane yönetim fonksiyonu vardır: Komuta, planlama, operasyon, lojistik ve finans. Her bir fonksiyonun görevi ve işlevi farklıdır. Özetle, Komuta söyler, planlama düşünür, operasyon yapar ve finans satın alır ve öder.

OKS bir afete karşı müdahalenin “komuta, kontrol ve koordine” edilmesi için model teşkil eder ve olaya müdahalede sorumlu birbirinden farklı kurum ve organların, ortak bir amaç doğrultusunda çalışarak can, mal ve çevreninin korunmasını ve olay dengesini sağlayarak girişim ve gayretlerin koordine edilmesine olanak sağlar. OKS, acil durumlara müdahalede etkinliği arttırmak maksimum seviyede verimlilik sağlamak için tecrübe edilerek standartlaştırılmış olan kuralları uygular.

Hizmet Servisleri ve Grupları

Afet ve acil durum yöntemlerinde de OKS organizasyonu beş temel bileşenden ve onların hizmet gruplarından oluşur: Olay Komutanı, Operasyon Servisi, Planlama Servisi, Lojistik Servisi ve Finans/Yönetim Servisi. Bu yapı sınırlı bir alanı etkileyen acil bir durumda kullanılabildiği gibi çok geniş kapsamlı afetlerde de kullanılabilir.

Müdahalede standardize edilmiş organizasyon yapısı içinde işleyen olay yeri komuta sisteminin iletişim, personel, ekipman, prosedürler ve imkânlar kombinasyonu temsil eden öncelikle servisler altında hizmet gruplarının oluşturulması gerekir

Bu nedenle Türkiye’de TAMP adı ile kurulmuş olan ulusal ve yerel afet müdahale organizasyon şemaları yukarıda açıklanan olay komuta sisteminin komuta, operasyon, planlama, lojistik ve finans servislerin göre Türkiye’de kurulmuş olan hizmet grupları bulunur.

Afet Yönetim Merkezi

Afet yönetim merkezleri (AYM), afet anında acil durum fonksiyonlarının yönetileceği merkezdir. Bu tür merkezler, değişik olaylara müdahalenin koordinasyonu, sahadaki operasyonların yönetimi, bilgi toplama ve karar vericilere sunma ve kaynakların etkin kullanımı için koordinasyonu sağlar.

Afet yönetim merkezlerinin kuruluşu doğası belirli bir görev tanımı, güvenli ve ulaşımı kolay bir yeri, afetten etkilenmeyecek şekilde tasarlanmış ve inşa edilmiş bir binası ve altyapısı olması gerekir. Şüphesiz bu tür bir merkezin önceden iyi tasarlanmış bir organizasyon ve yeterli personele sahip olması şarttır. Afet yönetim merkezleri mutlaka tam donanımlı, afete dayanıklı, idari ve teknik ekiple bütünleşmiş normal şartlarda da çalışan (idari bir şube olarak) bir bina olmalıdır. Bu binada afet yönetim merkezi OKS organizasyon şemasına benzer bir şekilde düzenlenmelidir.