Yeniden Yapılanma

Afet sadece bir doğa olayı değil, teknik, sosyal, ekonomik ve psikolojik boyutlu bir olgudur. Bir afetten sonra büyük bir yıkım ve travma yaşamış yas içindeki bir insanların çeşitli aşamalar geçirirler. Bunlar sırasıyla: Kahramanlık evresi, balayı evresi, düş kırıklığı evresi ve yeniden yapılanma evresidir.

Yeniden İnşa

Aslında afetler kentler için olağan dışı bir yenileme fırsatı ve nedenidir. Gerek afetlerin ortaya çıkma ihtimalinin yüksek olduğu bölgelerde gerekse bir afetin ardından kentin tahrip olan bölümlerinde kentin yenilenmesi zorunludur. Kentler normal gelişme süreçleri ve kentsel gelişme eğilimleri içinde merkezî iş alanlarında, kentsel sit alanlarında ve gecekondu bölgeleri gibi kentin sağlıksız gelişme alanlarında uygulanan olağan yenileme süreçleri ile yavaş da olsa bir dönüşüme uğramaktadırlar. Bunun yanında kentlerin yenilenmesine neden olan savaş̧ve afetler, olağan dışı koşullar ortaya çıkarırlar. Bu yenileme sürecinin özelliği olağan süreçten farklı, daha kapsamlı bir faaliyet olması ve afetin ortaya çıkmasına neden olan risklerin ortadan kaldırılmasıyla daha güvenli kentlerin oluşmasını amaçlamasıdır. Afetler sonrasında kentler, mevcut yerleşim alanlarında yenilenebildiği gibi, farklı bir alana da taşınabilir.

Böylece afetler sonrasında yeniden inşa sürecinde hayata geçirilen kent yenileme uygulamaları, daha güvenli kentlerin inşası ve tespit edilmesi, analizi ve ortadan kaldırılması için bir fırsat oluşturduğunu fark etmek gerekir. Yeniden inşa aşamasında başarı elde edilmesi ve sürdürülebilir afet zarar azaltma hedefine ulaşılabilmesi için sosyal yapının bütünü ve kenti oluşturan fiziksel unsurları hasar görebilir hâle getiren nedenlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması gerekir. Bu amaç̧çerçevesinde yeniden inşa sürecinin asıl hedefi risk azaltmaktır.

Hasar Tespiti

Ön ve kesin hasar tespitiyle beraber öncelikle afetzedeler ve hak sahibi olanların belirlenmesi gerekir. 7269 sayılı Kanun'a göre bir afet nedeni ile oturdukları binaları yıkılan, ağır hasara uğrayan veya çeşitli derecelerde hasar gördüğü hasar tespit raporları ile tespit edilen kişi hak sahibidir. Afet bölgesinde yaşanan afetten etkilenen her kişi ise geniş anlamda afetzededir.

İlgili kanunlar kapsamında afet sonrasında yapılması gereken çalışmaların özeti ve sırası: Afetten sonra müdahale, arama kurtarma, acil yardım, hasar tespit süreci, geçici iskân, hak sahiplerinin tespiti, yeni yerleşim yerlerinin temini ve planlaması, kalıcı konutların yapım, devri ve temlikidir. Hasar tespit sürecinden sonrası yeniden yapılanma evresindedir.

Yeniden Yapılandırmanın Adımları

Yeniden yapılandırma ve inşa gibi iyileştirme çalışmaları, her fonksiyonel iyileştirme grupları vasıtasıyla kaynakların ve kapasitenin dağıtımı ve görevlendirilmesi ile sağlanır. Yeniden yapılandırma çalışmaları kalıcı konutların teslimine kadar sürecek adımlardan oluşur.

Proje Değerlendirilmesi

Önerilen her türlü risk önleme, zarar azaltma ve yeniden yapılanma stratejisinin başarılı olabilmesi için uygulanabilir, yerel, toplum veya işletmenin geliştirme, kalkınma ve iyileştirmeye yönelik projelendirme çalışmaları ile uyumlu, ve sürdürülebilir olmalıdır.

Bu nedenle yeniden yapılanma, inşa, risk önleme ve zarar azalmaya yönelik uygun stratejiler seçilirken kullanılması faydalı olacak kriterler elde bulunmalıdır. Bu yaklaşım zarar azaltma planlaması sırasında stratejileri geliştirirken alınacak önlemlerin Sosyal, Ekonomik, Çevresel, Teknik, İdari ve Kanuni (SEÇTİK kriterleri) bakımdan yerel yönetimlere, işletmelere topluma yardımcı olacaktır.

Projelerin objektif bir şekilde değerlendirilmesi ve uygun yöntemlerin belirlenebilmesi de önemlidir. Bu nedenle daha önceki ünitelerde tanıtılan SEÇTİK kriteri kullanılabilir.