Müdahale

Müdahale evresi afetlerden noktasal olarak başlar ve uluslararası düzeye yayılır.

Afetlere müdahale, afetin oluşumunu takip eden ve afetin oluşundan hemen sonra başlayarak afetin büyüklüğüne bağlı olarak 3 gün ila 1 –2 aylık bir süre içerisinde yapılan tüm faaliyetlerdir.

Bir afet sonrası, can ve mal kurtarma çabaları yanında o idari birimin içindeki olağanüstü durumun düzene dönmesi için de çalışmalara başlanması gerekmektedir. Müdahale evresinde görev alacak personelinin belirlenmesi, halkın uyarılması, başka yere tahliye edilmesi ve barındırılması, halkın sürekli bilgilendirilmesi, arama kurtarma çalışmaları, tıbbi yardım sağlanması, hasar tespiti, zarar azaltma için göz önüne alınacakların belirlenmesi ve hatta bölge dışından talep edilecek yardımlar risk yönetimini takiben “müdahale” evresi kapsamındaki temel çalışmalardır.

Tahmin ve Erken Uyarı

Afet yönetiminin önemli bir parçasını oluşturan erken uyarı sistemleri, doğru zamanda doğru kararlar alarak yerel, bölgesel ve küresel ölçekte afet zararlarının azaltılmasında hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler (BM) ISDR kapsamında erken uyarı, “afet riskini engellemek, bu riskleri azaltmak ya da afetlere karşı daha etkin müdahaleye imkân sağlayacak bilgilerin yetkili kurumlar tarafından zamanında ve etkin olarak duyurulması” olarak tanımlanmaktadır.

Erken uyarı tahmin ile başlar ve aşağıdaki şekilde açıklanabilir. Gelecekte olması muhtemel bir olayın ortaya çıkışının kesin olarak ifade edilmesi ya da istatistiksel olarak bildirilmesidir. Diğer bir deyişle, hangi konuda olursa olsun, sadece “kaynak, yer, zaman, miktar ve olasılık” gibi net ve nicel büyüklükler belirten kestirimlere tahmin denilir. Bir andaki hava durumundan faydalanarak atmosferin ilerideki nicel durumunu belirlemeye de kısaca hava tahmini denir.

Tahmin ve erken uyarı sistemlerinin amacına ulaşabilmeleri için kullanılabilir, anlaşılır, dakik ve inandırıcı olmaları şarttır. Aksi takdirde toplumda erken uyarılara karşı oluşacak güvensizlik çok tehlikeli bir şekilde “yalancı çoban” sendromunun gelişmesine neden olur.

Etki ve İhtiyaç Analizi

Afetin hemen takiben yapılan etki ve ihtiyaç analizi de diğer önemli bir konudur. Afet bilgileri çabuk ve doğru bir şekilde toplanmalı, işlenmeli, analiz edilmeli ve müdahalede kullanılmalıdır. Bu konuya dair dünyadan ve Türkiye'den örnekler de bu ünitede tartışılmıştır.

Acil Müdahale

Afetin oluşumunu takip eden ve afetin oluşundan hemen sonra başlayarak afetin büyüklüğüne bağlı olarak birkaç saat, birkaç gün ila birkaç haftalık bir süre içerisinde yapılan müdahale faaliyetlerine acil müdahale denir. Bununla birlikte acil müdahale, sıkıntılı yöneticiler, acılı ve şaşkın insanlar, yabancı ve zor bir çevre, sevimsiz kararların alınması, yetersiz bilgi ve sıkışık zaman demektir. Ne olursa olsun afetlere müdahalede temel prensip, başlangıçta ne kadar hızlı ve verimli müdahale, o kadar az can ve mal kaybı şeklinde ifade edilir.

Acil müdahale faaliyetlerin ana hedefi, mümkün olan en kısa süre içerisinde çok sayıdaki insan hayatını kurtarmak, yaralıların tedavisini sağlamak ve açıkta kalanları su, yiyecek, giyecek, ısınma, barınma, koruma gibi hayati ihtiyaçlarını en kısa süre içerisinde en uygun yöntemlerle karşılamaktadır.

Ön İyileştirme

Hayatın normale değil; doğru bir düzene dönmesini temin etmek için hasar gören haberleşme, ulaşım, enerji, su kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerinin bir bölümü acilen onarılarak kullanıma açılmalıdır. Geçici barınma, temizlenme, yiyecek içecek ve diğer zorunlu ihtiyaçların karşılanması da afet sonrasında aciliyet kazanan konulardır. Bu hizmetlerin nasıl ve nerelerde verileceği afet öncesi dönemde tespit edilmiş olması afete hazırlık kapsamındaki çalışmalar arasında bulunmaktadır.

Afetin hemen sonrası arama ve kurtarma, vb. müdahale faaliyetleri ile birlikte aynı anda enkazın kaldırılması, psikososyal bakım, hastane, okul, geçici barınak ve konutlar, vb. kritik ve yaşam tesislerinin kısmen de olsa yeniden işler hâle getirilmesi, hasar ve kayıp tespitinin de yapılması veya yapılmaya başlanması gerekir.